Tại sao nhiều người thường gặp déjà vu hơn nhiều người khác

Nhiều người trong chúng ta đều hiểu cảm giác: Chúng ta sẽ bắt đầu một ngày bình thường, làm những việc của mình, gấp vài bộ đồ vừa giặt - không có gì khác thường, cho đến khi đột nhiên một cảm giác quen thuộc xuất hiện trong bạn, và bạn hoàn toàn nhận thức được việc nó đang diễn ra ngay trước mắt. Tôi đã từng ở đây.

Nhưng sự thật là bạn chưa từng. Hay đã từng?

Bạn có thể sẽ cố nghĩ lại và chỉ ra rằng trước đây bạn đã trải qua khoảnh khắc này vào lúc nào. Nhưng những cảm giác đó sẽ chỉ như một cú chạm và biến mất ngay tức khắc.

Bạn đã từng dự đoán trước tương lai? Có phải bạn nhìn thấy một ai đó từ kiếp trước? Tiện thể, thực sự thì déjà vu là gì vậy?

Hiện tượng déjà vu  (dịch theo tiếng Pháp là “Đã từng nhìn thấy”) là, một cách khoa học, tương đối khó hiểu, nhưng vẫn có một số giả thuyết về nó:

• Déjà vu có thể là kết quả của một dạng “không trùng khớp” trong cách chúng ta cảm nhận và nhận thức thế giới xung quanh cùng một lúc. Ví dụ, có thể là chúng ta ngửi thấy mùi hương quen thuộc, và tâm trí của bạn ngay lập tức chuyển đến thời điểm bạn ngửi thấy nó lần đầu tiên. (Nhưng đây là một lý thuyết khá mơ hồ, và không giải thích được nhiều phần của déjà vu không phản ánh sự kiện có thật trong quá khứ.)
  
• Déjà vu có thể là sự hỏng hóc thoáng qua giữa những dây thần kinh dài hạn và ngắn hạn trong não. Thông tin mà não chúng ta tiếp nhận từ môi trưởng xung quanh có thể bị “cắt ngắn” trên đường đi đến bộ nhớ dài hạn, bằng việc chạy ngang qua nhiều cơ chế chuyển đổi bộ nhớ đặc trưng trong não, nên khi chúng ta trải qua cảm giác déjà vu, nó mang cảm giác như chúng ta đã từng trải nghiệm điều tương tự từ lúc xa xưa.
  
• Có một vùng trong não được gọi là rhinal cortex, tham gia vào việc phát hiện những thứ quen thuộc, có thể được kích hoạt bằng cách nào đó mà không cần dây thần kinh trí nhớ (hippocampal) kích hoạt. Điều đó có thể giải thích vì sao vài phần của déjà vu có vẻ không rõ rệt khi chúng ta cố tìm ra ở đâu và lúc nào chúng ta đã từng trải nghiệm những sự kiện như vậy. Thực tế, vài bệnh nhân mắc bệnh động kinh thì được tin rằng đã trải qua hiện tượng déjà vu vào thời điểm bắt đầu hiện tượng co giật. Đối với những cá nhân đó, sự kích trải trải nghiệm của rhinal cortex - và một phần của hippocampus - gây ra hiện tượng déjà vu.
  

Déjà vu được ước lượng xảy ra với khoảng 60-70% chúng ta, phổ biến nhất là những người trong độ tuổi từ 15 đến 25. Vì sao? Chúng tôi cũng không thể giải thích. Tuy nhiên điều thú vị là tôi đã từng viết về hiện tượng déjà vu vài năm trước trong tâm thế không hề tò mò về vấn đế này, tôi đã trải nghiệm cảm giác đó khá thường xuyên. Tuy bây giờ đã 26 tuổi, tôi không thể nhớ lần cuối cùng tôi trải qua hiện tượng này.

Liệu có giả thuyết nào trong số đó chính xác? Có thể chúng ta sẽ không bao giờ biết. Cuối cùng, vì các hoạt động của déjà vu là hoàn toàn không thể dự đoán trước - không kể đến thiểu số người có khả năng đặc biệt - đối với đại đa số chúng ta - những nghiên cứu kinh nghiệm thực tế về vấn đề này gần như là bất khả thi.

Vậy, trải nghiệm déjà vu của bạn là gì?

Nguồn: Psychology Today

Tác giả: Jordan Gaines Lewis, Ph.D.Brain Babble

Dịch: Trinh Nguyễn