10 nguyên nhân không ngờ dễ làm bạn phát điên

Chắc hẳn trong chúng ta ai cũng đã từng mất bình tĩnh một lần. Có thể là do con bạn khóc mãi không ngừng, hoặc bạn đang cãi nhau với vợ/chồng/người yêu của mình về một vấn đề gì đó. Những lúc đó bạn sẽ giận giữ, bực bội, mệt mỏi, kèm theo cảm giác buồn và tuyệt vọng. Hãy hít một hơi thật sâu nào. Trên đời này không có ai là hoàn hảo hết. Chỉ là bạn đang trải qua sự kiệt quệ tinh thần (emotional distress), một phần tâm lý bình thường của con người. 

Kiệt quệ tinh thần phần lớn thường xảy ra do các tác nhân gây stress. Khi những yếu tố gây stress biến mất thì sự kiệt quệ của bạn cũng không còn. Nhưng không phải lúc nào mối tương quan này cũng xảy ra như vậy. Nếu sau cùng bạn vẫn cảm thấy giận dữ thì có khả năng bạn đang gặp phải vấn đề nghiêm trọng hơn về tâm lý như là rối loạn lo âu và trầm cảm.

Dấu hiệu của kiệt quệ tinh thần bao gồm tự nhiên ngủ ít hơn hoặc nhiều hơn bình thường mà không vì lý do gì cả, cân nặng lên xuống bất thường, thay đổi thói quen ăn uống. Ngoài ra việc không thể kiềm chế được cơn giận cũng là một dấu hiệu của kiệt quệ tinh thần.

Vậy lý do gì dẫn đến một người bị kiệt quệ tinh thần? Hãy cùng tìm hiểu 10 nguyên nhân bất ngờ sau nhé.

10. Sinh con

Chứng rối loạn sau sinh không phải là trầm cảm sau sinh. Nếu như bạn mắc cả hai bệnh này, hãy tới gặp chuyên gia để được giúp đỡ.

Lẽ ra đó phải là quãng thời gian tuyệt vời nhất trong cuộc đời của Clare Dolman khi cô mới sinh được một bé gái tên là Ettie. Nhưng sự hân hoan nhanh chóng biến thành những cơn điên. Cô không thể ngừng nói, ngủ ít hơn, dễ cáu kỉnh, tính tình thất thường.

Dolman nhanh chóng mất kiểm soát và phải đến bệnh viện tâm thần. Cô trở nên mất trí thật sự bởi vì cô đã mắc phải chứng rối loạn sau sinh, một căn bệnh hiếm gặp và không nên bị nhầm lẫn với bệnh trầm cảm sau sinh hoặc rối loạn lo âu.

Trong 1,000 ca sinh đẻ thì có từ 1 đến 2 trường hợp gặp phải chứng rối loạn sau sinh. Người ta vẫn chưa biết tại sao các bà mẹ lại mắc phải chứng bệnh này. Có lẽ đó là sự kết hợp của lượng hoóc-môn và gen di truyền cùng với thường xuyên bị gián đoạn giấc ngủ. Các triệu chứng bao gồm ảo giác, tăng động, hoang tưởng và giao tiếp gặp khó khăn.

9. Gặp trấn thương

Một nhân viên điều tra liên bang đang kiểm tra những gì còn lại sau vụ tai nạn máy bay của chuyến bay 1420 thuộc hãng hàng không American Airlines.

Vào năm 1999, Julia Ferganchick đang ngồi trên chuyến bay 1420 của hãng hàng không American Airlines thì máy bay gặp tai nạn gần Little Rock, Arkansas. Máy bay đâm sầm xuống đất với tốc độ hơn 296km/h. Ferganchick may mắn còn sống, cô cố gắng thoát khỏi mớ hỗn độn kim loại và khói bụi. Cô nhảy xuống mặt đất và bắt đầu giúp đỡ những người khác. 

Mặc dù sống sót sau vụ tai nạn nhưng cô cảm giác như mình vẫn chưa thoát khỏi cái máy bay đó. Ferganchick bị suy nhược, cô không thể duy trì được mối quan hệ của mình, thường xuyên cãi nhau với gia đình và bạn bè. Cô uống một đống thuốc điều trị lo âu và nhanh chóng được đưa tới bệnh viện. Cô trả lời phỏng vấn về việc này: "Tôi không hề muốn chết, tôi chỉ muốn không bị đau đớn về tinh thần nữa."

Tai nạn máy bay, ô tô, thảm họa thiên nhiên, chiến tranh, bị lạm dụng tình dục hoặc bị bạo hành và những trấn thương khác đều có thể làm cho chúng ta bị rối trí. Bởi vì những người chịu sự tổn thương này thường hồi tưởng lại chuyện đó hoặc gặp ác mộng. Nhiều khi ác mộng còn đáng sợ đến mức họ không thể ngủ nổi.

8. Rơi vào lưới tình

Tình yêu có thể làm cho chúng ta điên dại và khao khát nhiều hơn nữa.

Sao tình yêu lại liên quan đến việc chúng ta dễ phát điên? Có lẽ chính bạn cũng hiểu là câu hỏi này hoàn toàn thừa thãi. Nhà nhân chủng học Helen Fisher đã đặt ra câu hỏi này khi tiến hành thí nghiệm đối với 32 người đang điên cuồng trong tình yêu. Họ được đưa vào máy quét chức năng não cộng hưởng từ MRI. Trong đó có 15 người yêu điên cuồng nhưng lại bị đối phương đá, những người còn lại may mắn hơn khi đối phương đáp trả lại tình cảm của họ. 

Trong thí nghiệm, người ta cho mỗi người nhìn vào hình ảnh của người họ yêu và một hình ảnh khác mang tính trung lập. Sau khi so sánh các kết quả, Fisher phát hiện ra rằng phần não hoạt động nhiều nhất cũng chính là vùng cảm nhận sự lâng lâng và dồn dập của chất cô-ca-in. Fisher kết luận tình yêu lãng mạn không phải là một cung bậc cảm xúc như chúng ta tưởng, nó không giống những gì các nhà thơ và nhạc sĩ vẫn ca ngợi, mà nó là một xung động vật chất bắt nguồn từ phần khao khát trong tâm trí chúng ta.

Nhà nhân chủng học nhận thấy khi một người đang yêu thì sự chiếm hữu tình dục của anh ấy/cô ấy trở nên vô cùng lớn, và điều này bắt nguồn từ sự tiến hóa. Nói cách khác, đó là cách thức bản năng để bảo vệ giống loài. Fisher cũng kết luận rằng những người đang yêu có "một mong muốn mãnh liệt" được kết nối tình cảm với người kia, và họ cũng khá là bị ám ảnh. 

Fisher kể lại trong chương trình TED talk: "Câu hỏi cuối cùng của tôi với tất cả mọi người luôn luôn giống nhau. Đó là bạn có sẵn sàng chết vì anh ấy/cô ấy hay không? Và quả thực tất cả đều trả lời là có, đơn giản như thể đang được tôi nhờ đưa hộ lọ muối vậy."

7. Du lịch Paris

Một nhóm du khách người Nhật Bản trong độ tuổi 20 (không phải một nhóm người đi cùng với nhau) từng đến du lịch Paris vào kỳ nghỉ hè năm 2011. Họ tới thăm nhiều địa điểm, chiêm ngưỡng các viện bảo tàng, thăm quan các cửa hàng, chụp ảnh kỷ niệm. Dần dần, những du khách này bắt đầu gặp phải các cơn loạn tâm thần (psychotic episodes) bắt nguồn từ sự khiếm nhã của người Pháp. Kinh Đô Ánh Sáng đã bị bao trùm bởi bóng tối. Các du khách này mắc phải chứng bệnh làm thay đổi tâm trí được gọi là hội chứng Paris.

Chúng ta đều nghĩ Paris là một thành phố lãng mạn, ngôi nhà của nhiều tác gia và nhạc sĩ nổi tiếng bên dòng sông Seine thơ mộng. Thành phố ấy đầy ắp lịch sử, nghệ thuật và văn hóa, bảo tàng Louvre, tháp Eiffel. Tuy nhiên, nó cũng là ngôi nhà của những người lái taxi thô lỗ, những người phục vụ thô bỉ tục tĩu, những đường phố đầy tội phạm. Nói một cách khác, nó cũng chỉ giống như một thành phố thông thường. Nếu bạn không nói tiếng Pháp, người dân địa phương sẽ tỏ ra khiếm nhã và thô lỗ với bạn. Paris bắt đầu mất đi sức lôi cuốn của mình. Nhiều lúc du khách cảm thấy bất mãn trước sự khác biệt giữa tưởng tượng và thực tế.

Hội chứng này đã được khoa học công nhận. Hơn nữa, những du khách Nhật Bản là những người đến từ một xã hội đề cao lễ giáo nên họ thường rất nhạy cảm. Hội chứng này được thể hiện không giống nhau bởi từng cá nhân khác biệt. Có người bị hoang tưởng, có người lại gặp ảo giác. Nhiều người lại bị hoa mắt và có cảm giác bị ngược đãi khi mà họ nhận thấy thực tế của Paris không lãng mạn như lời đồn.

6. Du lịch Jerusalem

Không giống với hội chứng Paris gây ra bởi sự khiếm nhã của người Paris, hội chứng Jerusalem liên quan tới việc du khách bị kiệt sức bởi sự vĩ đại về lịch sử, chính trị và tôn giáo của thành phố thần thánh này.

Hàng năm các nhóm người Cơ Đốc giáo, Hồi giáo và Do Thái lại kéo đến Jerusalem để được tiến gần hơn với đức tin của họ. Chuyến đi này có thể trở nên choáng ngợp với không ít người dựa trên tôn giáo và tín ngưỡng của họ. Khách tham quan thường đến thăm các địa điểm linh thiêng như Bức Tường Than Khóc, Đền Thờ Khối Đá, hoặc Nhà Thờ Mộ Thánh, cùng rất nhiều địa điểm khác.

Một vài du khách trở nên hoang tưởng, nghĩ rằng mình là Đấng Cứu Thế hoặc sự hiện diện của họ sẽ dẫn đến sự phục sinh của Chúa. Những người khác lại mặc trang phục như thể họ đang sống trong thời kỳ của kinh thánh. Trung bình hàng năm có khoảng 100 du khách gặp phải hội chứng này, một nửa số đó cần phải nhập viện. Đôi khi có người bị hoang tưởng tới mức họ trở nên bạo lực, thuyết giáo một "tôn giáo đích thực" và tấn công những người khác bởi vì họ cho rằng những người đó là người ngoại đạo và man rợ.

5. Chứng mất trí nhớ

Chứng mất trí không phải là vô phương cứu chữa, thực tế nó có thể được chữa trị phụ thuộc vào nguyên nhân gây ra nó.

Pete bắt đầu không thể nhớ nổi cái này cái kia ở chỗ nào. Ông ấy cảm thấy rất khó chịu vì trí nhớ của mình đang kém đi. Một hôm trong lúc xem ti-vi, ông thấy một chương trình nói về bệnh Alzheimer. Pete nhận thấy ông có những triệu chứng giống như người đàn ông trên ti-vi. 

Ông chia sẻ câu chuyện của mình trên Hiệp Hội Bệnh Alzheimer: "Tôi cố gắng thư giãn và không nghĩ tới những chuyện tồi tệ có thể xảy ra với mình; nhưng mọi thứ vẫn không biến mất đi, giống như âm thanh của tiếng sấm vang ở phía cuối chân trời vậy. Tôi biết mọi chuyện không ổn chút nào vì đôi lúc tôi cũng cảm thấy nó, và tôi bắt đầu thấy sợ hãi."

Bệnh Alzheimer và những dạng khác của chứng mất trí nhớ xảy ra khi người ta mất khả năng suy nghĩ, ghi nhớ và suy luận. Các bộ phận đóng vai trò chủ chốt trong não để phục vụ những hoạt động này bị lệch hướng do đã mắc bệnh, như trong bệnh Alzheimer thì tế bào thần kinh trong não bị phá hủy. Các triệu chứng bao gồm thay đổi trong tâm trạng, tính cách và hành vi. Chứng mất trí cũng có thể do chấn thương đầu, lạm dụng thuốc quá mức và một vài nguyên nhân khác. 

4. Nói chuyện với một người phụ nữ hấp dẫn

Theo một nghiên cứu năm 2009, những người đàn ông thích phụ nữ (dị tính) dễ phát điên, hoặc ít nhất là hơi phát cuồng khi nói chuyện với người phụ nữ hấp dẫn. Bạn có thấy điều này ngạc nhiên không? Các nhà nghiên cứu làm một cuộc thí nghiệm trên 40 người nam giới dị tính ở Hà Lan. Thí nghiệm này kiểm tra trí nhớ tiêu chuẩn đó là yêu cầu họ lặp lại một loạt chữ cái. Sau đó, mỗi người được sắp xếp nói chuyện với một người đàn ông hoặc phụ nữ hấp dẫn. Rồi họ lại được làm bài kiểm tra lúc nãy một lần nữa. Các nhà nghiên cứu nhận thấy những người đàn ông này có kết quả kiểm tra trí nhớ tệ hơn sau khi nói chuyện với người phụ nữ hấp dẫn kia. 

Họ tiếp tục làm thí nghiệm tương tự với nhóm nữ giới và thấy kết quả bài kiểm tra không thay đổi. Các nhà tâm lý học nghi ngờ rằng nguyên nhân của sự khác biệt này là do nhu cầu di truyền gen cho thế hệ sau. Nghĩa là khi đàn ông coi phụ nữ là bạn đời tiềm năng thì não của những người đàn ông này tập trung vào việc tạo ấn tượng với người phụ nữ hấp dẫn hơn là nhiệm vụ họ đang được giao. 

3. Mãn kinh

Valerie chia sẻ trên báo: "Tôi 46 tuổi nhưng có nhiều ngày tôi cảm thấy như thể mình hoàn toàn mất trí vậy." Trí nhớ của Ulene rất kém, cô không nhớ mình để chìa khóa xe ở đâu, và cũng không thể nhớ được chi tiết của những cuộc đối thoại. Ngoài ra cô còn gặp vấn đề về giấc ngủ. Như thể có một màn sương bao quanh cuộc sống, cô gặp phải các triệu chứng của mãn kinh như đau đầu, tính khí thất thường. 

Những triệu chứng "thay đổi cuộc sống" mà phụ nữ thường gặp phải trước và sau khi họ mãn kinh không giống nhau. Thông thường họ sẽ bị đãng trí và thay đổi tâm tính. Những triệu chứng này có thể kéo dài từ vài tháng đến vài năm. Một nghiên cứu năm 2009 trên tạp chí Thần Kinh Học chỉ ra rằng phụ nữ gần độ tuổi mãn kinh gặp nhiều vấn đề với trí nhớ hơn những người trẻ tuổi hơn.

2. Biệt giam

Harry Wu đang ngồi trong phòng biệt giam được trưng bày với kích thước đúng bằng phòng biệt giam của ông ấy ở trại giam dành cho tù nhân lao động nơi mà ông bị giam 11 ngày.

Trừ khi bạn là Paul Newman trong bộ phim ngục tù "Kẻ Trơ Tráo" - "Cool Hand Luke" hoặc Tim Robbins trong phim "Nhà tù Shawshank", nếu không thì việc bị giam trong "cái hộp", "cái hố" này chắc chắn sẽ làm cho bạn phát điên. Nó được gọi là phòng biệt giam và có hai loại biệt giam. Loại thứ nhất là giam giữ kỷ luật vì bị phạt, tù nhân sẽ bị giam từ một đến hai tuần không được sinh hoạt cùng các tù nhân khác. Loại thứ hai là giam giữ biệt lập, tù nhân bị giam từ vài tháng đến vài năm trong phòng giam, chủ yếu là dành cho những tội phạm đặc biệt nguy hiểm.

Các nhà tâm lý học nói khi tù nhân bị tách biệt với người khác trong một thời gian dài thì họ sẽ bắt đầu gặp các chứng rối loạn lo âu và hoảng sợ. Họ cũng có thể bị hoang tưởng, trở nên hung hãn, trầm cảm và mất ngủ. Nhiều bang ở Mỹ không còn giam những người bị bệnh tâm thần ở những phòng giam này nữa, vì như vậy sẽ làm nhà chức trách khó có thể phân biệt được tù nhân nào mắc bệnh tâm thần. Tuy nhiên với tỷ lệ 35% thì biệt giam chứng tỏ dễ khiến cho tù nhân mắc phải bệnh tâm thần hơn là giam chung với tù nhân khác, thấp hơn với 25%.

1. Khủng hoảng tuổi vị thành niên

Bất cứ bậc phụ huynh nào cũng có thể liệt kê ra hàng loạt điều bất thường của con họ khi mà chúng đang trải qua giai đoạn chuyển đổi từ vị thành niên sang người trưởng thành. Các nghiên cứu chỉ ra rằng não bộ của trẻ vị thành niên (khoảng 11-19 tuổi) trải qua một loạt thay đổi cả về mặt sinh học và hóa học khi chúng bước vào tuổi dậy thì. Những thay đổi này không liên quan tới hoóc-môn, nó giải thích tại sao một đứa trẻ 10 tuổi bình thường ngoan ngoãn và lễ phép lại trở thành một thiếu niên liều lĩnh, rầu rĩ và bướng bỉnh. Khoa học gọi những sự thay đổi này là "hưng phấn thái quá".

Sự hưng phấn thái quá xảy ra do trong não của trẻ sản xuất quá nhiều nơ-ron thần kinh, đặc biệt là ở thùy trước, vùng diễn ra các hoạt động suy luận, điều khiển xung động cùng các hoạt động khác. Theo khoa học, vùng não này là phần sẽ hoàn thiện cuối cùng và chỉ phát triển toàn diện ở giai đoạn đầu của tuổi trưởng thành (18-25 tuổi). Máy quét não bộ cho thấy não của trẻ từ 10 đến 13 tuổi trải qua sự phát triển cực nhanh, ngay sau đó lại nhanh chóng loại bỏ các dây thần kinh thừa và thiết lập đường truyền dẫn hệ thần kinh. Chuyên gia cho rằng đây là khoảng thời gian bất ổn nhất trong giai đoạn phát triển của não bộ từ sau khi đứa trẻ ra đời.

Ngoài ra còn nhiều bài thú vị khác của mình tại đây, cùng đọc và thưởng thức nhé!