8 món ăn không thể cưỡng nổi của người Thái Sơn La trong dịp tết
Đăng 6 năm trướcKhông giống như một số dân tộc ít người khác, một năm thường có nhiều cái Tết, người Thái ở Sơn La chỉ ăn tết chung với Tết Nguyên đán của cả nước. Tuy nhiên, trong bữa cơm của người Thái lại có rất nhiều những món ăn truyền thống, mang đậm bản sắc riêng.
Xôi ngũ sắc
Xôi ngũ sắc là món ăn không thể thiếu trong mâm cỗ của dân tộc Tày, Thái Sơn La. Đây còn là đặc sản của người dân Tây Bắc. Xôi nếp dẻo thơm với năm loại màu sắc tươi mới tượng trưng cho ngũ hành, làm nên sự tươi tốt của Thiên-Địa-Nhân. Theo quan niệm của người Thái, ăn xôi ngũ sắc vào các ngày lễ Tết sẽ đem lại sự may mắn, tốt lành cho cả năm. Hơn nữa, xôi ngũ sắc là cách thể hiện sự đảm đang, khéo léo của người phụ nữ Thái Tây Bắc.
Thịt lợn hun khói
Món thịt lợn hun khói giờ đây không chỉ là món ăn truyền thống của người Thái sinh sống ở vùng Tây Bắc Việt nam mà giờ đây món thịt lợn hun khói của người Thái còn là món đặc sản Tây Bắc được nhiều người yêu thích, nổi tiếng đối với bất cứ ai yêu thích nghẹ thuật ẩm thực Tây Bắc. Món thịt hun khói của người Thái Sơn La được chế biến rất công phu, qua nhiều công đoạn, được tẩm ướp các loại gia vị từ vùng núi rừng Tây Bắc làm nên một món đặc sản Tây Bắc vô cùng độc đáo, ấn tượng, chứa đựng những tinh hoa trong nghệ thuật ẩm thực của người Thái.
Ai đã từng một lần được thưởng thức món thịt lợn gác bếp của người Thái Sơn La hẳn rất khó để quyên hương vị độc đáo và rất riêng biệt của món ăn này. Hương thơm của hạt mắc khén, hạt dổi rừng, vị cay của gừng, ớt, rượu trắng, hòa quyện với mùi khói khi hun thịt lợn trên gác bếp mang lại những nét riêng biệt mà không một cách chế biến nào có được. Món thịt lợn hun khói chứa đựng những nét văn hóa, tinh tế của nghệ thuật ẩm thực Tây Bắc, là món ăn không thể thiểu trong những ngày lễ tết truyền thống.
Gà móc (tiếng Thái gọi “Cay móc”) hay còn gọi là gà đồ
Gà móc là món ăn nổi tiếng của vùng Tây Bắc, với người Thái ở Mộc Châu thì món gà móc còn có hương vị khác lạ đặc biệt hơn với sự kết hợp của nhiều nguyên liệu đặc biệt nơi đây. Người Thái gọi gà móc là “cáy móc” là vị rất đặc biệt, thời xưa chỉ vua quan mới được ăn. Ngày nay thường được người Thái nấu vào dịp lễ, tết, cưới hỏi, dùng thiết đãi khách quý.Gọi là gà móc bởi món ăn này có cách chế biến cầu kỳ, tỉ mỉ với rất nhiều các nguyên liệu khách nhàu. Gà được chọn phải là những con gà to vừa phải không nhỏ quá cũng không quá to, gà thông thường 1,5 - 2 kg là vừa ngon.
Để món ăn được ngon, gà sau khi được làm sạch sẽ, chặt nhỏ và ướp với các loại gia vị như gừng, sả, ớt, thì là, hành khô, mùi tàu, rau rừng, mắc khén, tấm gạo.... Trộn đều với nhàu để khoảng 10 - 15p cho gia vị ngấm, sau đó gói thịt gà vào lá dong hoặc lá chuối, gói thành những gói nhỏ, đặt vào chõ rồi đem lên bếp đồ. Đồ gà khoảng 2 tiếng thì gà mới mềm, tấm gạo mới chín được. Với cách làm này, mùi vị, hương vị của gia vị ngấm vào thịt gà được cô đặc, giữ nguyên. Gà móc khi ăn cùng xôi sẽ là món đặc sản khó quên mà trước đây chỉ những gia đình quý tộc mới được tận hưởng. Thưởng thức gà móc lúc nóng, sẽ cảm nhận được vị ngọt ngào của gà tươi, mùi thơm ngào ngạt của các loại gia vị, mùi thơm và vị béo ngậy quyện vào nhau, tạo thành món ăn không lẫn vào đâu được.
Măng đắng luộc
Măng đắng là một đặc sản núi rừng ở Sơn La, một năm chỉ có một vụ. Đây là một món ăn đậm đà hương vị núi rừng Tây Bắc mà những ai đã từng thử một lần trong hành trình đến với Mộc Châu - Sơn La thì sẽ nhớ mãi chẳng quên được.Để hái được măng đắng, bà con dân tộc phải vào tận vùng rừng sâu mới kiếm được. Măng đắng hái về ăn phải là loại măng vẫn còn ẩn trong lòng đất hoặc vừa mới nhú ra khỏi mặt đất. Nếu đã lên cao thì thịt măng đã già, cứng và rất đắng khó ăn. Măng đắng có rất nhiều cách chế biến khác nhau như: Thái mỏng xào với lòng gà hoặc thịt lợn, măng nướng, măng cuốn thịt , măng luộc.......
Đặc biệt vào dịp tết người Thái rất hay ăn măng đắng luộc chấm với muối chanh ớt, mắc khén và một ít hạt tiêu. Vị hơi đắng của măng hòa quyện với món nước chấm chua chua cay cay, thêm ít hương thơm của mắc khén đã tạo ra một món ăn truyền thống và rất đặc biệt của người Thái Sơn La.
Nậm Pịa
Trong tiếng Thái, “nậm” có nghĩa là canh, “pịa” là chất sền sệt ở trong ruột non con bò hay phân non. Món ăn truyền thống có từ lâu đời và rất được bà con dân tộc Thái yêu thích này chỉ có từ Mộc Châu đến Sơn La. Nguyên liệu bao gồm tiết đông, sụn, đuôi, thịt, bạc nhạc, lục phủ ngũ tạng như lòng, dạ dày, gan và phần ruột non. Người ta chọn kỹ đoạn ruột non lấy pịa, đến khi nước ninh xương và lục phủ ngũ tạng sôi già mới đổ pịa vào, có nơi cho thêm mật bò vào pịa. Phần ruột non sau khi lấy ra phải được buộc chặt hai đầu, sau đó cắt khúc ngắn, trộn cùng lá rau thơm, bột mắc khén, rau mùi tàu, tỏi ớt...Tất cả được băm nhỏ, đun sôi khoảng một tiếng đồng hồ thành chất sệt sệt thì ra món nậm pịa.
Món nậm pịa được bưng ra, màu bên ngoài đặc một sắc nâu sền sệt không bắt mắt, hương vị cũng khá khó ngửi. Ăn thử miếng đầu tiên thấy vị đắng. Ăn miếng thứ hai, thứ ba thấy thơm mùi mắc khén (một loại hồ tiêu trên núi), vị ngọt của thịt, xương và vị đắng của pịa. Ai ăn được nậm pịa sẽ rất thích vì vị đắng dịu nơi cuống lưỡi. Hay nhất là bạn có yếu bụng đến đâu cũng không hề gì khi thử món ăn. Nậm pịa ăn kèm với thịt luộc, rau bạc hà, rau chuối và chút rượu nồng là nhất vị.Trong số những tinh hoa về ẩm thực của người Thái ở Sơn La, món nậm pịa độc đáo và khó ăn nhất nhưng có hương vị ấn tượng nhất. Lên vùng núi Tây Bắc, bạn nhớ thưởng thức thử hương vị của núi rừng để thấy vị ngọt ngào sau những vị đắng của món ăn lạ mà khó quên này.
Pa Pinh Tốp (cá gập nướng)
Nếu một lần lên Sơn La mà chưa thưởng thức món cá nướng gập, thì cuộc hành trình của bạn thật sự chưa trọn vẹn. Nhiều người thích món cá nướng nổi tiếng này không chỉ bởi giá trị ẩm thực của nó mà còn bởi bàn tay khéo léo của người chế biến. Với người dân tộc Thái, từ xa xưa, khi đứa trẻ sinh ra đã được người mẹ lấy đũa gắp miếng cá nướng chấm vào miệng con trẻ, để đứa bé sẽ được hưởng miếng cá mà lớn khôn.
Để chế biến được món pa pỉnh tộp, người ta cho rất nhiều các loại gia vị như gừng, xả, ớt tươi, rau mùi, rau thơm, hành tươi,húng…Nhưng món ăn này nhất thiết không được thiếu mắc khén, một loại gia vị đặc trưng của núi rừng Tây Bắc. Cá chép, cá trắm hoặc cá trôi khoảng vài lạng được mổ dọc sống lưng để nguyên nội tạng, bỏ mật và nhồi vào bụng cá cùng các loại gia vị vào tẩm ướp cho ngấm đều. Sau đó, người ta gập đôi lại, cho cá vào một đoạn tre để kẹp chặt, nướng trên than củi đã hồng. Người nướng cá phải rất khéo léo để làm sao cho cá chín, không bị ám khói mà vẫn giữ được hương vị tự nhiên của cá. Miếng cá chín vàng đều, tỏa mùi thơm cay cay của mắc khén, vị béo ngọt của cá, vị cay của các loại gia vị nơi đầu lưỡi khiến du khách ăn một lần mà nhớ mãi.
Chẳm chéo
Với mùi vị đặc trưng của rất nhiều loại gia vị chỉ có ở núi rừng Tây Bắc, chẳm chéo là một món chấm cổ truyền của người Thái luôn mang đến cho du khách một cảm giác lạ lẫm khi thưởng thức. Đây được coi là "linh hồn ẩm thực của vùng Tây Bắc".Người Thái ở Sơn La sử dụng chẳm chéo trong bữa ăn hàng ngày, ngoài ra họ còn dùng để tiếp khách. Nó là món ăn dân dã nhưng cũng là đặc sản của vùng núi rừng.
Chế biến chẳm chéo khá đơn giản với nhiều nguyên liệu quen thuộc như: tỏi, ớt tươi, vài lá tỏi tươi, rau mùi, mắm, đường... và nhất là không thể thiếu bột mắc khén, loại gia vị đặc trưng của người Thái. Tất cả được giã nhuyễn trộn đều vào nhau thành một loại nước chấm sền sệt với dư vị đặc biệt.
Măng Chua nấu cá suối
Đây là món canh rất dễ nấu. Nhưng lại mang lại một hương vị tuyệt với, bát canh chua chua, thanh thanh, ngon không thể nói nên lời. Cá dùng để nấu canh Măng Chua chỉ dùng loại cá nhỏ, 2 ngón tay đổ lại là hợp nhất. Nguyên liệu để nấu canh măng chua đúng phong vị Tây Bắc, các anh chị chuẩn bị như sau:
- MĂNG CHUA: 2 nắm, đối với măng mới ngâm, chưa quá chua thì không nên rửa kĩ, chỉ cần tráng qua. Còn đối với măng đã ngâm lâu, nấu sợ chua quá thì các anh chị cứ rửa lại kĩ hơn 1 chút cho bớt vị chua.
- CÁ: 300gram, ngon nhất thì chắc chắn phải là cá suối. Nhưng kiếm đâu ra bây giờ, nếu như ở đồng bằng, các anh chị dùng mấy loại cá vụn như cá Mương, cá Diếc nhỏ nấu ăn cũng ngon lắm. Hoặc dùng đầu cá Mè, Trắm, Trôicũng khá ngon.
- GIA VỊ: Vài nhánh rau Mùi Tàu, thêm 1 nhúm hạt Mắc Khén nữa.
Các anh chị nhớ 1 điều rằng. Nấu Canh Măng Chua theo đúng phong vị như bà con người Thái Tây Bắc. Chúng ta không dùng Mỡ (kể cả Dầu Ăn). Cá & Măng Chua được bỏ ngay vào nồi, đổ nhiều nước rồi đun ngay. Chỉ cần sôi dăm bảy phút, cho thêm chút muối, rau thơm thái nhỏ, hạt Mắc Khén rang sơ qua rồi thả vào! Đơn giản vậy thôi, đừng xào hay rán cá, cũng đừng xào măng chua lên rồi mới đổ nước. Ăn như vậy rất ngán, và hầu như mất đi vị chua chua đặc trưng của Măng.
Hoàng Ái - Ohay TV