ẢNH HƯỞNG CỦA SỰ CÁCH LY XÃ HỘI DO DỊCH COVID-19 ĐẾN CHẤT LƯỢNG KHÔNG KHÍ TOÀN CẦU

Hai nghiên cứu mới đây được đăng trên tạp chí Geophysical Research Letters cho thấy mức độ ô nhiễm của nitơ dioxit (NO2) ở miền bắc Trung Quốc, Tây Âu và Hoa Kỳ đã giảm tới 60% vào đầu năm 2020 so với cùng kỳ năm ngoái. Nitơ đioxit là một loại khí có khả năng phản ứng cao được tạo ra trong quá trình đốt cháy, gây nhiều tác hại cho phổi. Khí thường đi vào khí quyển thông qua khí thải từ các phương tiện giao thông, nhà máy điện và các hoạt động công nghiệp.

Ngoài nitơ dioxit, một trong những nghiên cứu mới phát hiện ô nhiễm vi hạt (hạt có kích thước nhỏ hơn 2,5 micromet) đã giảm 35% ở miền bắc Trung Quốc. Vi hạt bao gồm các hạt rắn và các giọt chất lỏng đủ nhỏ để thâm nhập sâu vào phổi và gây ra thiệt hại.

Hai bài báo mới là những lựa chọn đặc biệt để đăng trên các tạp chí của AGU liên quan đến đại dịch hiện nay.

Jenny Stavrakou, nhà khoa học khí quyển tại Royal Belgian Institute for Space Aeronomy ở Brussels, Bỉ và là đồng tác giả của một trong những bài báo trên cho biết, việc giảm phát thải đáng kể như vậy là chưa từng có. Mặc dù cũng có các sự kiện tương tự đã xảy ra ở Trung Quốc là giảm phát thải ngắn hạn nhưng đó là do các quy định nghiêm ngặt trong các sự kiện như Thế vận hội Bắc Kinh 2008.

Theo các nhà nghiên cứu, sự cải thiện về chất lượng không khí này chỉ là tạm thời, nhưng những phát hiện này đã cho các nhà khoa học một cái nhìn về chất lượng không khí trong tương lai khi các quy định về khí thải trở nên nghiêm ngặt hơn.

Ông Stavrakou cho rằng "Có lẽ thí nghiệm ngoài ý muốn này có thể được sử dụng để hiểu rõ hơn về các quy định phát thải". "Đó là một số thông tin tích cực trong một tình huống rất bi thảm."

 Theo một trong những nghiên cứu mới này, sự sụt giảm ô nhiễm nitơ dioxit đã gây ra sự gia tăng nồng độ ozone bề mặt ở Trung Quốc. Ozôn là một chất ô nhiễm thứ cấp được hình thành khi ánh sáng mặt trời và nhiệt độ cao làm xúc tác cho các phản ứng hóa học ở áp suất thấp. Ozôn ở mặt đất gây hại cho con người, gây ra bệnh phổi và bệnh tim.

Ở những khu vực ô nhiễm cao, đặc biệt là vào mùa đông, ozôn bề mặt có thể bị phá hủy bởi các oxit nitơ, do đó nồng độ ozone có thể tăng lên khi ô nhiễm nitơ đi xuống. Theo Guy Brasseur, nhà khoa học khí quyển tại Max Planck Institute for Meteorology ở Hamburg, Đức và là tác giả chính thì mặc dù chất lượng không khí đã được cải thiện phần lớn ở nhiều vùng, nhưng ozôn bề mặt lại là một vấn đề.

"Điều đó có nghĩa là chỉ bằng cách giảm nitơ dioxit và các vi hạt, bạn sẽ không giải quyết được vấn đề ozone", Brasseur nói.

Khí thải trên toàn thế giới

Stavrakou và các đồng nghiệp đã sử dụng các phép đo vệ tinh về chất lượng không khí để ước tính sự thay đổi của ô nhiễm nitơ dioxit so với các vụ núi lửa phun trào tại: Trung Quốc, Hàn Quốc, Ý, Tây Ban Nha, Pháp, Đức, Iran và Hoa Kỳ.

Họ phát hiện ra rằng ô nhiễm nitơ dioxit giảm trung bình khoảng 40% với các thành phố ở Trung Quốc và 20 - 38% so với Tây Âu và Hoa Kỳ trong cùng thời điểm năm 2019 so với năm 2020.

Tuy nhiên, nghiên cứu cho thấy ô nhiễm nitơ dioxit không giảm ở Iran. Các tác giả nghi ngờ điều này là do việc cách ly hoàn toàn không diễn ra từ trước đó cho đến cuối tháng 3, các đơn đặt hàng tại nhà phần lớn bị bỏ qua. Các tác giả đã nhìn thấy sự giảm phát thải trong suốt kỳ nghỉ năm mới của Iran sau ngày 20 tháng 3, nhưng sự sụt giảm này cũng được quan sát thấy trong các hoạt động của lễ kỷ niệm hàng năm.

Chất lượng không khí ở Trung Quốc

Nghiên cứu thứ hai đã xem xét sự thay đổi chất lượng không khí ở miền bắc Trung Quốc, nơi virus được báo cáo lần đầu tiên và nơi mà việc cách ly là nghiêm ngặt nhất.

Brasseur đã phân tích mức độ nitơ dioxit và một số chất ô nhiễm không khí khác được đo ở 800 trạm quan trắc chất lượng không khí trên mặt đất ở miền bắc Trung Quốc.

Brasseur và đồng nghiệp của ông đã phát hiện ra ô nhiễm vi hạt giảm trung bình 35% và nitơ dioxit giảm trung bình 60% sau khi cách ly xã hội bắt đầu vào ngày 23 tháng 1.

Tuy nhiên, họ đã tìm thấy nồng độ ozôn bề mặt trung bình tăng theo hệ số 1,5-2 lần trong cùng khoảng thời gian. Ở cấp độ mặt đất, ozôn hình thành từ các phản ứng phức tạp liên quan đến nitơ dioxit và các hợp chất hữu cơ dễ bay hơi, khí thải từ nhiều loại sản phẩm gia dụng và công nghiệp, nhưng nồng độ ozôn cũng có thể bị ảnh hưởng bởi điều kiện thời tiết và các yếu tố khác

Tài liệu tham khảo

1. M. Bauwens, S. Compernolle, T. Stavrakou, J.‐F. Müller, J. Gent, H. Eskes, P. F. Levelt, R. A, J. P. Veefkind, J. Vlietinck, Huan Yu, C. Zehner. Impact of coronavirus outbreak on NO2 pollution assessed using TROPOMI and OMI observations. Geophysical Research Letters, 2020; DOI: 10.1029/2020GL087978
2. Xiaoqin Shi, Guy P. Brasseur. The Response in Air Quality to the Reduction of Chinese Economic Activities 1 during the COVID-19 Outbreak. Geophysical Research Letters, 2020;