Các phương pháp rèn luyện hạnh phúc cho chính bạn

Một vài phương pháp nhỏ sau đây mà tôi đã chắt lọc ra từ các kiến thức mà tôi có được về hạnh phúc, đây chỉ là những phương pháp đơn giản mà tôi đã đúc kết được thông qua một vài sách mà tôi đã đọc và biết đâu chúng sẽ giúp ích được cho bạn ở thời điểm này.

• Phương pháp hít thở chánh niệm của thiền sư Thích Nhất Hạnh: 

Nếu như chúng ta đã từng đọc qua cuốn sách An lạc từng bước chân của thiền sư Thích Nhất Hạnh chắc hẳn chúng ta không thể không biết đến các phương pháp luyện tập chánh niệm của thiền sư Thích Nhất Hạnh. Ông cho rằng con người chúng ta sẽ thật sự hạnh phúc khi mà bản thân chúng ta sống có chánh niệm, tức làchúng ta sống cho hiện tại và ta biết rằng ta chỉ sống cho hiện tại mà thôi,chúng ta thưởng thức giây phút ta đang có ngay đây những hành động mà chúng ta thực hiện ở giờ phút này. Ví dụ như khi chúng ta rửa chén thì chúng ta chỉ biết rằng chúng ta có niềm vui từ việc rửa chén đó, chúng ta rửa chén mà không cần phải lo gì tới việc làm trong tương lai. Chúng ta vui vì chúng ta đang được rửa chén, không có gì phải vội vàng, không cần phải suy nghĩ sau khi rửa chén thì chúng ta sẽ phải làm gì khác, ví dụ như là ăn chiều với một chiếc bánh, và sau đó khi thực hiện việc ăn bánh đó chúng ta lại suy nghĩ tời những chuyện tiếp theo. Vậy thử hỏi liệu chiếc bánh đó có còn ngon hay không? Liệu ta có thực sự cảm nhận được hương vị của chiếc bánh mang lại? Hay trong những hương vị đó chỉ chất chứa đầy những sự lo lắng về tương lai, về những việc ta phải làm nối tiếp sau đó? Và vòng lặp vô tận đó sẽ cứ tiếp tục lặp lại trong cuộc đời ta, con người chúng ta thường hay mắc kẹt trong hai khái niệm về thời gian, đó là quá khứ và tương lai. Chúng ta thường hối hận, tiếc nuối những lỗi lầm trong quá khứ - bâng khuâng, lo lắng những việc sẽ xảy đến trong tương lai. Và chính những điều đó sẽ đẩy hạnh phúc xa rời tầm tay của chúng ta bởi vì chúng ta sẽ mãi mắc kẹt trong mắt xích thời gian đó, bởi vì quá khứ thì đã qua trong khi đó tương lai thì chưa tới, chúng ta chỉ sống cho hiện tại, hạnh phúc chỉ có ở ngay đây mà thôi, ngay tại thời điểm hiện tại này. Nhưng trong thực tế đời sống chúng ta gần như không thể thực hiện phương pháp đó trong một xã hội phức tạp và đầy xô bồ này, đặc biệt là với những người trẻ đầy hoài bảo, ước mơ chắc chắn rằng ta không thể kêu họ chỉ hài lòng với những gì hiện tại họ đang có, vì nếu như họ sống như vậy thì cuộc sống của họ sẽ không thể nào phát triển thêm được nữa, mãi dặm chân tại chỗ. Tuy nhiên, chúng ta vẫn có thể thực hiện những bài tập đơn giản để có thể đưa tâm trí ta về hiện tại, tạm quên đi những ưu phiền trong cuộc sống thường ngày, và thiền sư Thích Nhất Hạnh đã đưa một phương pháp mà bản thân tôi cảm thấy rất hay, dễ dàng thực hiện, phù hợp cho mọi người ai cũng có thể tập luyện được trong thời gian rãnh. Đó là phương pháp thở có chánh niệm, ông nói rằng chúng ta có thể thực hành phương pháp này mọi lúc mọi nơi khi ta có thời gian rãnh. Ví dụ sau vài giờ làm việc mệt mỏi ta có thể dành ra 10-15 phút để thự chiện phương pháp này. Đầu tiên chúng ta sẽ ngồi ở tư thế mà ta cảm thấy thoải mái nhất, tư thế mà ta cảm thấy thư giản cơ thể và đầu óc. Sau đó ta bắt đầu thực hiện bằng cách nhắm mắt hít vào và thở ra và cùng lúc đọc bài kệ này theo từng nhịp hít thờ:

“Hít vào tâm tĩnh lặng

Thở ra miệng mỉm cười

An trú trong hiện tại

Giờ phút đẹp tuyệt vời.(An lạc từng bước chân – Thích Nhất Hạnh)”

Nếu như cảm thấy bài kệ quá dài ta có thể thực hiện đơn giản hơn bằng cách khi ta hít vào ta sẽ suy nghĩ trong đầu là vào và khi thở ra ta sẽ nói ra,bằng cách như vậy khi ta thực hiện việc hít thở ta đã có thể đưa tâm và thân của ta trở về một trạng thái nhất quán, ta sẽ cảm nhận được dòng chảy của thân thể và tâm hồn ta đang hòa quyện làm một. Giúp ta tạm thời quên đi những giằn vặt,nỗi lo lắng những việc bộn bề trong đời sống thường ngày. Ta sẽ thấy rằng hạnh phúc đơn giản hơn chúng ta tưởng rất nhiều, chỉ cần hít thở thôi là đã đem lại hạnh phúc ngập tràn rồi chứ đâu cần phải thực hiện gì khó khăn to lớn như ta vẫn tưởng.               

• Ăn cơm chánh niệm: 

Luyện tập chánh niệm thông qua việc ăn cơm thường ngày, có lẽ sẽ có nhiều người thắc mắc rằng ăn cơm thì có gì mà phải luyện tập, đó là chuyện hiển nhiên mà con người ai cũng có thể thực hiện được. Đúng là như vậy nhưng có bao giờ chúng ta tự hỏi liệu ta đã ăn cơm đúng cách chưa? Đã bao giờ ta cảm thấy hết vẻ đẹp, sự hạnh phúc mà những bữa ăn mang lại cho chúng ta hay chưa? Vậy làm sao để ta có thể rèn luyện được hạnh phúc ngay cả khi dùng bữa một mình hay cùng với gia đình, bạn bè? Trước hết đó là chúng ta phải quay về với thực tại đã, hãy tắt hết các ti vi, sách báo cùng nhau ngồi lại thưởng thức bữa cơm, không suy nghĩ đến tương lai hay quá khứ. Thiền sư Thích Nhất Hạnh đã nói rằng chúng ta ngồi vào bàn ăn cùng với gia đình, thực hiện phương pháp hơi thở chánh niệm, thở ra vào vài lần như vậy sẽ giúp cho tâm chúng ta bình an trở lại, đưa chúng ta trở về với thực tại màu nhiệm, sau khi thực hiện xong chúng ta sẽ nhìn những người thân bên cạnh ta và nở nụ cười như thể chào đón họ đã trở về với bản thân và gia đình sau những giờ làm việc mệt mỏi. Và chúng ta cùng nhau ăn bữa ăn chánh niệm, có lẽ việc được ăn một bữa ăn bên cạnh gia đình là một điều hạnh phúc vô bờ bến mà chúng ta nên trân quý và thực hiện mỗi ngày nếu như có thể. Cùng nhau ngồi vào bàn, chúng ta không cần phải nghĩ rằng ăn cơm để có được sức lực hoạt động trong ngày, hay ăn cơm để cung cấp chất dinh dưỡng cho cơ thể, ta chỉ biết đơn giản rằng ta ăn cơm bởi vì ta muốn ăn cơm, ta vui vẻ và tận hưởng việc đó,khi ta biết được rằng chúng ta đang thưởng thức hành động ăn cơm đó thì đó chính là lúc mà ta đang sống cho thời điểm hiện tại này và ta đang vui vẻ với những điều nhỏ nhoi mà cuộc đời mang lại. Hãy cùng nhau lan truyền hành động đó cho những người thân xung quanh, cùng nhau im lặng thưởng thức vị ngon của từng hạt cơm, những hương vị mà chỉ khi chúng ta có được sự bình an trong tâm hồn thì chúng mới xuất hiện để ta có thể cảm nhận được. Nếu khi ta thấy người thân ta trong khi ăn vẫn còn những ưu tư lo lắng ta có thể hỏi họ những câu hỏi đơn giản như món ăn có ngon hay không? Bữa ăn có vui vẻ không? Để kéo họ khỏi những âu lo và trở về với hiện tại cùng với bữa cơm ấm áp bên gia đình và người thân                 

• Cùng nhau ngồi lại và gỡ bỏ nội kết:

Nội kết là gì? Ta có thể hiểu đơn giản nội kết chính là những khuất mắc, vấn đề khiến ta khó chịu trong lòng mà ta gặp phải trong cuộc sống thường ngày. Vậy nội kết sinh ra khi nào? Nội kết thường xuất hiện khi chúng ta có những cuộc tranh luận với những người xung quanh, khi chúng ta bất đồng quan điểm với người mà ta đang bàn luận. Những nội kết sẽ được tạo ra và lắng động lại trong lòng ta, ví dụ khi con cái nói với cha mẹ về chuyện học ở trên lớp và không đạt được điểm cao, đa số các cha mẹ sẽ ngay lập tức tỏ ra khó chịu với con của mình và đó chính là thời điểm mà nội kết sinh ra giữa cha mẹ và con cái. Nội kết của cha mẹ xuất hiện khi nghe tin con mình bị điểm kém, cảm thấy khó chịu khi không hiểu vì sao con mình lại không đạt được điểm tốt như các bạn đồng trang lứa. Nội kết của con sẽ xuất hiện khi bị cha mẹ la mắng, chúng sẽ nghĩ rằng cha mẹ luôn khó khăn gắt gỏng với chúng mà không hiểu vì sao chúng lại bị la mắng như vậy? Chúng ta thường nghĩ nội kết chỉ là các vấn đề nhỏ trong cuộc sống và chúng ta thường có xu hướng chối bỏ chúng,các nội kết thường là nhỏ, tích tụ trong lòng chúng ta và khi đã đến thời điểm chúng sẽ bắt đầu xuất hiện hay thậm chí là bộc phát mạnh mẽ gây tổn thương lớn cho bản thân người đang giữ chúng. 

Ta có thể thấy tỉ lệ tự sát trên thế giới thông qua số liệu thống kê trên thế giới hiện tại và điều này đặc biệt tăng cao đối với các nước phát triển mạnh mẽ. Ví dụ như Hàn Quốc, một trong những nước đang rất phát triển mạnh mẽ mọi mặt từ phim ảnh,âm nhạc, truyền thông, và điều đặc biệt hơn nữa phần lớn các vụ tự tử ở Hàn Quốc đều xảy ra ở tuổi vị thành niên, lứa tuổi có nhiều sự thay đổi về mặt tâm sinh lý và đối mặt với các vấn đề giao tiếp xã hội và học tập của bản thân, áp lực lớn từ gia đình. Trở lại với vấn đề ta đang bàn luận, các áp lực đó chính là nội kết, chúng sẽ hình thành dần và ngày một hủy hoại chúng ta một cách tàn nhẫn thậm chí là làm cho ta phạm phải những tội lỗi lớn, và một trong những tội lỗi lớn nhất của con người đó chính là tự hủy hoại bản thân mình. Vậy làm sao ta có thể gỡ bỏ các nội kết đó? Như thiền sư Thích Nhất Hạnh đã từng nói nếu chúng ta có chánh niệm thìchúng ta sẽ không bao giờ có nội kết, khi chúng ta nảy sinh vấn đề với người mà ta đang giao tiếp ngay lập tức ta sẽ hiểu được nội kết đó xuất phát từ đâu và ta sẽ tìm ra phương pháp để giải quyết nội kết đó ngay lập tức. Vậy làm sao để có được chánh niệm? Đương nhiên là chúng ta phải luyện tập để đạt được chúng,có thể hiểu đơn giản khi nội kết xuất hiện trong lòng ta thì ngay lập tức ta phải đặt câu hỏi tại sao lại có nội kết đó. Cũng lấy ví dụ cha mẹ và con cái như trên, cha mẹ phải ngay lập tức đặt câu hỏi tại sao con mình lại đạt điểm kém? Có phải do không hiểu bài, hay không hòa hợp được với các bạn, hay là do ham chơi mãi không chịu học? Khi đặt mình vào vị trí của người khác để đặt câu hỏi như vậy ngay lập tức ta sẽ hiểu được tình thế mà họ đang đối diện lúc đó, ta sẽ biết cách kiềm chế lời nói của mình và tránh làm tổn thương người đối diện gây ra nội kết cho cả hai. Và chúng ta nên giải quyết các nội kết đó càng sớm càng tốt, bởi khi đó chúng còn nhỏ và sẽ dễ dàng giải quyết, lấy ví dụ khi chúng ta bị cha mẹ la vì điểm kém hay một vấn đề gì đó thì ta không nên tỏ ra khó chịu hay kiềm nén trong lòng mà phải nói cho cha mẹ biết :”Tại sao cha lại la mắng con như vậy? Con muốn giải thích về lý do con bị điểm kém, liệu cha có thể nghe con giải thích được không?”. Khi cha mẹ ta nghe được vậy thì có lẽ phần lớn ai cũng sẽ cảm thấy có chút sự thay đổi trong tâm mình và sẽ bắt đầu lắng nghe tâm tư của con cái mình và đó chính là cơ hội để ta giải thích cho cha mẹ cùng nhau tháo bỏ nội kết trong lòng cả hai.Thiền sư Thích Nhất Hạnh đã từng đề nghị một phương pháp rất hay đó là hãy cùng nhau ngồi lại, ví dụ trong một gia đình chúng ta hãy cùng nhau ngồi lại sau một buổi tối, ngồi đối diện với nhau và chúng ta sẽ cùng nói về những khuất mắt mà ta đã phải đối diện trong ngày hôm nay với người thân của mình. Ví dụ như giữa vợ chồng có xảy ra những bất đồng nào trong ngày hôm nay mà ta đã không thể giải thích lúc đó thì đây chính là thời điểm thích hợp để chúng ta cùng nhau ngồi lại và giải quyết các vấn đề với nhau. Và khi đã gỡ bỏ được các nội kết đó có lẽ chính là thời điểm mà tâm tư ta sẽ được thoải mái không lo lắng và phiền muộn với mọi việc xung quanh.                

Tóm lại mỗi con người chúng ta có những quan niệm về hạnh phúc khác nhau, có cách nhìn nhận, nhận định về hạnh phúc không giống nhau, có người cho rằng hạnh phúc là khi đạt được những ước mơ, hoài bảo, hay hạnh phúc là khi có một tình yêu đích thực, hạnh phúc là khi có nhiều tiền tài, địavị… tùy vào suy nghĩ và hành động của mỗi người mà sẽ quyết định được điều gì làm cho họ hạnh phúc. Tuy vậy vẫn có những nhân tố chung để đạt được hạnh phúc,đầu tiên trong số đó có lẽ chính là cách chúng ta cảm nhận, đón nhận chúng như thế nào, tiếp đến là những đau khổ sẽ giúp cho con chúng ta cảm nhận rõ ràng hơn về hạnh phúc, trân trọng hơn những hạnh phúc giản đơn mà ta đang có được trong cuộc sống và cuối cùng hạnh phúc chỉ có thể đạt được trong hiện tại chứ không phải là tương lại hay quá khứ bởi vì bản thân chúng ta chỉ đang sống ở thời điểm hiện tại mà thôi.“Không có con đường nào dẫn đến hạnh phúc, bởi hạnh phúc chính là một con đường – Gautama Buddha, năm 500 trước Công nguyên.”Chúng ta luôn tự băn khoăn, trăn trở và cố gắng tự tìm đến cho mình một con đường dẫn tới hạnh phúc nhưng có lẽ chúng ta đã không nhận ra rằng hạnh phúc chính tự thân nó là một con đường trải dài trong cuộc sống của chúng ta và điều quan trọng không phải là cách chúng ta tìm kiếm con đường đó mà quan trọng là cách chúng ta hiểu được, cách ta tự bước đi trên con đường đó thế nào sẽ quyết định rằng bản thân chúng ta có hạnh phúc hay không?  

Bài viết chỉ mang quan điểm cá nhân với mong muốn chia sẻ cho mọi người một vài phương pháp mà người viết cảm thấy đạt hiệu quả tốt. Bài viết có tham khảo khá nhiều phương pháp trong sách An lạc từng bước chân của thiền sư Thích Nhất Hạnh, nếu bạn có nhu cầu muốn tìm hiểu sâu hơn thì hãy đọc qua cuốn An lạc từng bước chân để hiểu rõ hơn nhé. Đối với bản thân tôi đó là một cuốn sách rất hay và rất đáng có một vị trí trên kệ sách của mỗi người. Có thể biết đâu trong những trang sách đó bạn sẽ tìm thấy được điều gì thú vị và thay đổi cuộc sống của bạn theo một hướng tốt đep, tích cực hơn thì sao? Xin cảm ơn rất nhiều vì đã đọc qua bài viết này, mến chúc bạn lúc nào cũng thật vui vẻ và hạnh phúc với những điều mà bạn có trong cuộc sống hiện tại.