Cách gói bánh chưng, bánh tét xanh dẻo, đậm đà, thơm ngon

Cứ mỗi dịp Tết đến Xuân về, trong nhà mỗi người dân Việt mà không có bánh chưng hẳn như sẽ thiếu đi cả không khí Tết. Vào những ngày giáp Tết, mọi gia đình Việt có phong tục gói bánh chưng để duy trì nét đẹp văn hóa truyền thống lâu đời. Hãy cùng thaiduong.club vào bếp gói những chiếc bánh chưng thơm ngon, vẹn tròn cho ngày Tết thêm ấm cúng nhé!

Ý nghĩa của bánh chưng trong dịp Tết cổ truyền

Theo quan niệm thời xa xưa, bánh chưng của người Việt có hình vuông vức, tượng trưng cho đất. Bánh chưng được làm từ gạo nếp trắng với phần nhân là đậu xanh, thịt mỡ, tiêu,… Tất cả được bọc bên trong lớp lá dong xanh mướt và được buộc chặt bằng những sợi lạt mềm dẻo tạo thành hình vuông đẹp mắt.

Người Việt Nam từ lâu đã sống trong nền văn hóa lúa nước, phải phụ thuộc rất nhiều vào thiên nhiên. Vì thế, chiếc bánh chưng xanh trong mâm cỗ ngày Tết mang ý nghĩa thể hiện lòng biết ơn trời đất đã cho mưa thuận gió hòa để đem đến mùa màng bội thu, mang lại cuộc sống ấm no cho người dân.

Không chỉ thế, bánh chưng ngày Tết còn được bày lên bàn cúng để thể hiện lòng hiếu kính của gia chủ với tổ tiên cùng những người đã khuất. Bánh chưng cũng là một món quà biếu Tết ý nghĩa mà người Việt thường hay dùng để đi biếu người quen, họ hàng hoặc được trưng bày cùng các vật dụng khác trên mâm ngũ quả ngày Tết để thể hiện cho sự tương sinh, tương khắc trong ngũ hành.

Vì vậy người Việt dù ở đâu hay làm gì, vẫn luôn mong ngóng được trở về quây quần bên gia đình, cùng nhau học cách làm bánh chưng hoặc ngồi canh nồi bánh sôi sục, nóng hổi trên bếp lửa để cảm nhận không khí Tết đang về, hương vị Tết không thể lẫn vào đâu được.

Sự tích bánh chưng bánh dày

Trong tâm thức của mỗi người Việt và được sử sách lưu truyền lại cho con cháu đời sau, bánh chưng ra đời gắn với sự tích “Bánh chưng bánh dày” và bắt nguồn từ truyền thuyết chàng Lang Liêu.

Tương truyền vào đời vua Hùng thứ sáu, sau khi phá xong giặc Ân, đất nước đã thái bình nên vua Hùng muốn truyền ngôi cho con, bèn nói rằng: ai đem lễ vật hợp với ý của ông đến dâng cúng Tiên Vương cho tròn đạo hiếu thì ông sẽ truyền ngôi cho.

Trong khi các hoàng tử khác tranh đua nhau đi tìm của ngon, vật lạ ở khắp mọi nơi thì chỉ có duy nhất Lang Liêu vì mẹ mất sớm, gia cảnh nhiều khó khăn nên lo lắng không biết nên chuẩn bị gì.

Sau một đêm nằm mơ thấy thần mách rằng: Trong trời đất này không có vật gì quý bằng gạo, vì gạo là vật để nuôi sống con người và là thứ có thể ăn mãi không bao giờ chán, không có vật gì có thể hơn được.

Nếu giã gạo nếp gói tạo thành hình tròn tượng trưng cho Trời và lấy lá gói bánh thành hình vuông tượng trưng cho Đất, ở trong làm nhân thật ngon, bắt chước hình trạng của đất trời bao hàm mọi vật, ngụ ý nói đến công ơn dưỡng dục của cha mẹ, như thế lòng cha sẽ vui, ngươi chắc được ngôi quý.

Lang Liêu tỉnh dậy và thực hiện đúng như lời được chỉ bảo trong giấc mơ. Chàng chọn những hạt nếp trắng tinh, không sứt mẻ, đem vo sạch sẽ, rồi lấy lá xanh gói tạo thành hình vuông, bỏ nhân ngon ở giữa, đem luộc chín để tượng trưng cho hình ảnh Đất, gọi đây là bánh chưng. Lại lấy tiếp nếp nấu xôi đem quết cho nhuyễn, nhào thành hình tròn tượng trưng cho Trời, gọi đó là bánh dày.

Đúng đến kỳ hẹn, Vua cha hội họp những người con lại để mang lễ vật đến dâng cúng Tổ tiên. Giữa rất nhiều loại sơn hào hải vị, Vua Hùng chỉ hài lòng với món bánh chưng và bánh dày của Lang Liêu và quyết định truyền ngôi vua cho chàng. Từ đó về sau, hàng năm cứ mỗi dịp giỗ Tổ Vua Hùng và vào dịp Tết, người dân Việt lại làm bánh chưng, bánh dày để tưởng nhớ công ơn của vua Hùng và bày tỏ lòng thành kính với Tổ tiên của mình.

Cách chọn lá dong gói bánh chưng xanh tươi

– Để có thể chọn được lá dong tươi, bạn hãy quan sát kĩ phần bên ngoài của tàu lá. Lá phải thật tươi, có độ dai tốt và không bị giòn. Chọn lá có màu xanh đậm, phiến lá to vừa phải để có thể gói trọn được nhân bên trong.

- Lá dong có hình elip, tán lá rộng, to, có màu xanh tươi rất đẹp. Mọi người thường dùng lá dong gói bánh chưng để bánh có màu sắc bắt mắt, đẹp hơn khi dùng lá chuối.

- Nên chọn loại lá bánh tẻ (là lá không quá non cũng không quá già), như vậy bánh gói mới có được màu xanh đẹp.

- Không nên chọn lá héo, có cảm giác khô cứng, không mềm dai như những lá tươi. Chọn lá còn nguyên vẹn, không bị nát hoặc rách ở bất cứ phần nào.

- Một chiếc bánh chưng thông thường cần khoảng 4 lá dong. Vì vậy bạn nên ước chừng và chọn số lượng lá phù hợp với số bánh mà mình muốn làm.

– Trước khi gói bánh, cần ngâm lá dong vào một chiếc chậu to khoảng chừng 30 đến 45 phút, sau đó dùng khăn mềm để cọ rửa sạch cả hai mặt lá. Lá dong rửa xong dựng lên cho ráo nước. Sau đó dùng khăn khô lau sạch lá cho khô, dùng dao cắt bớt phần gân lá cho lá mềm và dễ gói, rồi mới bắt đầu thực hiện gói bánh.

>> Cách trang trí mâm ngũ quả ngày Tết

Cách gói bánh chưng xanh bằng khuôn

Để làm bánh chưng ngon đòi hỏi người gói cần phải kiên nhẫn. Mời bạn cùng học cách gói bánh chưng với chúng tôi để nấu một nồi bánh chưng thơm ngon cho cả nhà nhân ngày Lễ lớn sắp tới nha!

Bước 1: Nguyên liệu làm bánh chưng ngày Tết

Tùy thuộc vào số lượng bánh mà bạn muốn gói mà chọn khối lượng cho mỗi nguyên liệu, nhưng chủ yếu vẫn là các nguyên liệu sau:

• Gạo nếp cái hoa vàng
• Đậu xanh
• Thịt ba chỉ
• Lá dong, lá chuối
• Muối, hạt nêm, tiêu
• 1 bó lạt tre hay lạt giang

Bước 2: Chuẩn bị và sơ chế

• Đầu tiên, đem gạo nếp vo, đãi sạch rồi cho vào nồi nước, pha thêm chút muối rồi đảo đều, ngâm khoảng 8 tiếng, ngâm xong thì vớt ra để ráo nước.

• Đậu xanh giã nhuyễn, cũng đem ngâm nước khoảng 4 tiếng cho nở và mềm, đãi bỏ sạch hết vỏ, vớt ra để ráo. Thêm muối và trộn đều.
• Rửa lá dong cho sạch hai mặt và lau khô, dùng dao sắc lóc bỏ bớt cuống dọc sống lưng của lá để lá bớt cứng.
• Lạt tre (hoặc lạt giang) đem ngâm nước khoảng 4 - 5 giờ, sau đó xé sợi mỏng vừa đủ khoảng 0,5 cm.
• Thịt ba chỉ mua về, đem rửa sạch và để ráo. Sau đó cắt thịt thành từng miếng vừa ăn khoảng 4cm, sau đó ướp với hạt nêm, tiêu để trong 30 phút cho gia vị ngấm đều.

Bước 3: Gói bánh chưng

• Xếp lạt thành hình chữ nhật rồi đặt khuôn bánh lên trên. Xếp lá dong đã gấp vuông thành các cạnh của hình chữ nhật trong khuôn. Khi xếp lá dong nên để mặt xanh đậm của lá dong vào bên trong và mặt xanh nhạt hơn ra phía bên ngoài. Khi mặt đậm của lá tiếp xúc với gạo sẽ làm cho bánh chưng có màu xanh đẹp mắt hơn.
• Lấy chén múc khoảng 200g gạo nếp đổ vào khuôn, dàn và ấn đều để gạo ở khắp đáy khuôn.
• Tiếp tục rải đều 100g đậu xanh lên trên mặt gạo, đặt vào 1 miếng thịt rồi lại thêm 100g đậu xanh phủ kín trên thịt (không nên để đậu xanh đến hết cạnh khuôn mà nên chừa lại khoảng cách 1,5 cm).

• Sau đó lấy tiếp gạo nếp cho đều xung quanh và phủ kín phần đậu xanh. Dùng tay ấn nhẹ gạo ở từng góc và mặt bánh để gạo nén xuống.
• Tiếp đến, gấp lần lượt các cạnh lá lại, những chỗ lá thừa không cần thiết thì dùng kéo cắt gọn đi. Sau đó tay trái giữ lá cho khỏi bung ra, tay phải từ từ lấy khuôn ra đeo vào phần cổ tay trái. Đổi tay phải giữ lá rồi bỏ hẳn khuôn ra khỏi tay. Kéo hai đầu của mỗi sợi lạt và cột bánh lại.
• Dùng lạt cột thêm cho đều bánh và chắc, cắt bỏ phần lạt dư thừa cho bánh đẹp và gọn.

Bước 4: Luộc bánh

Xếp bánh chưng đều vào nồi, đổ nước ngập ngang mặt bánh. Bắc lên bếp than, luộc liên tục trong thời gian khoảng 8 giờ. Trong khi luộc, bạn kiểm tra nếu nước cạn thì thêm nước vào kịp thời để bánh chín đều và không bị cháy. Thông thường thì khoảng 2,3 tiếng bạn mở nắp ra xem là tốt nhất.

Thành phẩm cuối cùng

Luộc tới khi bánh chưng chín thì vớt ra để ráo. Sau đó xếp bánh thành nhiều lớp chồng lên nhau và dùng vật nặng đè phía trên, ép cho bánh chưng chắc mịn, đẹp hơn rồi bảo quản trong tủ lạnh hoặc những nơi khô ráo, thoáng mát.

Cách gói bánh chưng bằng tay

Bước 1: Lấy một chiếc mâm rộng, xếp lá dong một bên, để sợi lạt một bên, gạo, đỗ, nhân thịt lợn để ngay phía trước.

Bước 2: Chọn hai chiếc lá to đặt song song với nhau, sao cho mặt lá không có gân lá ở phía dưới. Xếp 2 chiếc lá khác bên trên hai lá này theo dạng hình chữ thập, mặt lá không có gân hướng lên trên.

Bước 3: Đổ gạo trải đều lên trên khắp bốn góc. Sau đó, cho đậu xanh, thịt lên. Cho tiếp đỗ xanh, cuối cùng là gạo nếp phủ kín lên trên. Cuộn lá dong lên gói bánh chưng, bẻ hai đầu cho vuông thành và sắc cạnh. Gói tiếp bằng 2 chiếc lá bên ngoài, dùng lạt buộc cho chắc.Bước 4: Cầm lần lượt các lá dong bên phải và bên trái gấp lại với nhau. Chú ý trong khi gấp phải chắc tay thì cách gói bánh chưng mới đẹp mắt, vuông vắn. Giấu các mép thừa của lá dong vào bên trong, nếu thừa nhiều nên dùng kéo cắt đi.

Bước 5: Dùng 2 ngón của mỗi tay bóp lá dong bên trên vào trong, rồi gập lại, các ngón cái vẫn giữ cố định phần lá dong đã gấp lúc trước. Thực hiện với đầu còn lại tương tự như vậy.

Bước 6: Sau khi chiếc bánh đã được hình thành, dùng bốn chiếc lạt để buộc quanh bánh, phần lạt thừa cài gọn vào các lớp lạt. Bạn cũng có thể đặt bốn chiếc lạt ở dưới lá dong ngay từ lúc đầu để tránh cho bánh bị xô lệch khi bạn buộc.

Sau khi hoàn thiện, bạn dùng hai tay ấn nhẹ bánh xuống để bánh được chặt hơn.

Khi gói bánh, phải gói chặt tay thì bánh nấu mới rền, dẻo và không bị thấm nước vào trong.

Cách gói bánh chưng dài ngon, đẹp

Cách gói bánh chưng dài cũng có những nguyên liệu như: gạo nếp, đậu xanh đã bóc vỏ, thịt heo, lá dong, sợi lạt, hạt nêm, muối, tiêu,...

Phần chuẩn bị và sơ chế giống như cách gói bánh chưng vuông.

Các bước thực hiện gói bánh chưng dài như sau:

– Đầu tiên xếp hai lạt bên dưới, đặt lá dong bên trên. Thông thường cách gói bánh chưng dài có 3 lá.

– Bắt đầu bạn cho 1 chén (bát ăn cơm) gạo nếp vào giữa phần sống của lá dong, trải đều ra hai bên. Tiếp theo cho đỗ xanh lên trên gạo nếp, cho thịt dọc theo chiều dài của lớp đậu xanh.

– Sau đó, cho thêm một lớp đỗ xanh phủ trên thịt heo. Rồi tiếp một lớp gạo nếp che kín đỗ xanh.

– Để gói bánh lại: bạn kéo 2 mép lá ngoài vào nhau, cuộc chặt và gấp mép lá tạo thành hình trụ. Dùng 2 sợi lạt buộc lại để cố định mép lá. (chưa cần buộc chặt)

– Gập một đầu bánh và dựng thân bánh đứng, dùng kéo cắt bớt phần lá thừa trên đầu, rồi gấp mép lá vào nhau cho vuông. Đầu bánh còn lại bạn thực hiện tương tự như vậy.
– Dùng 1 sợi lạt dài buộc cố định hai đầu theo chiều dài của bánh chưng. Buộc thêm 1 sợi lạt nữa để cố định thân bánh. Sau đó, bạn cuốn lạt theo chiều ngang của bánh để chắc chắn hơn.

– Khi đã cuốn ngang xong, bạn có thể dùng tay để nắn nhẹ cho bánh đều hơn.

Lưu ý cách làm bánh chưng Tết

Trong suốt thời gian luộc bánh chưng, bạn cần chú ý đến những điều sau thì bánh mới ngon và không bị bục nát, biến dạng:

• Trước khi xếp bánh vào nồi, cần xếp một lớp cuống lá dong ở bên dưới để bánh không bị cháy và dính vào đáy nồi.
• Xếp bánh chưng thành các tầng chồng lên nhau ngay ngắn và chặt (không nên nén chặt quá) để bánh được giữ cố định, phòng khi nước sôi tạo lực đẩy khiến bánh dễ bị xô đẩy sẽ bị vỡ.
• Sau khi nồi bánh đã sôi, bạn giảm lửa dần dần (đối với nồi luộc bếp than, bếp củi) hay giảm nhiệt độ (đối với nồi luộc bằng điện). Chỉ để lửa liu riu, vừa nhỏ trong suốt quá trình luộc bánh chưng.

Lời kết

Qua bài viết trên đây, chúng tôi đã chia sẻ nguồn gốc và cách làm bánh chưng ngon hấp dẫn dịp tết, mời cả nhà cùng làm và thưởng thức thành quả của bản thân để một mùa tết thêm an khang thịnh vượng, bình an và hạnh phúc.