Mạc Yên

Chuyện Formosa, chúng ta thật sự công bằng?

Đăng 7 năm trước

Formosa sai phạm trong việc xả thải là chuyện ai cũng biết và cũng không cần bênh vực. Nhưng chúng ta có xử sự đúng đắn?

Formosa thải chất độc xuống biển, không còn nghi ngờ gì nữa đây là tội ác môi trường. Chuyện ảnh hưởng đời sống hàng ngàn người dân ven biển, hậu quả tổn thương môi trường không cần phải nhắc lại. Chuyện nửa tỉ đô nhiều hay ít cũng không cần bàn thêm. Nhưng gần đây lại rơi ra thông tin hơn 250 tấn bùn thải đã được bí mật (!?) chôn lấp, làm truyền thông và dân chúng tiếp tục phẫn nộ. Nhưng trong vụ này, tính đúng sai dường như đã bị cảm xúc của con người che lấp.

Ai là kẻ chôn bùn?

Hằng ngày những bà nội trợ vẫn lo cơm nước cho chồng con. Đống xương mớ vỏ được họ cho vào túi nilon vứt lên xe rác. Bạn có phải theo dõi chiếc xe này đã chở rác đi đâu? Chở như thế nào? Và xử lý ra sao? Tôi chắc chắn sau khi bạn ném túi rác đó đi, điều đầu tiên bạn muốn làm là rửa tay, sau đó thì quên béng bịch rác đó trong một nốt nhạc. Đơn giản vì hàng tháng bạn đã đóng tiền vệ sinh, và đống rác đó bị đưa đi đâu, xử lý thế nào là trách nhiệm của những người bạn đã trả tiền.

Những ai làm việc trong công ty ít nhiều cũng hiểu được. Có những công ty thu gom và xử lý rác (TGXLR) được hợp đồng để làm việc cho họ. Tương tự cũng có những công ty rác quy mô lớn làm cho thành phố theo hình thức đấu giá. Để tiện theo dõi, tôi cho các bạn một ví dụ: chợ tư nhân. Lượng rác họ thải ra hằng ngày là rất lớn, nhưng họ không có thẩm quyền, tôi nhấn mạnh là họ không có thẩm quyền, để tự mình dọn đống rác đó. Họ bắt buộc phải hợp đồng với một công ty xử lý rác, vì chỉ có những công ty này mới đủ thẩm quyền, vật dụng, bến bãi để thực hiện việc dọn dẹp.

Vậy là theo mọi lẽ thông thường. Rác phải được thu gom bởi một công ty được cấp phép. Người xả rác, người "bán rác" chẳng có trách nhiệm gì một khi rác đã bị gom đi. Thế nên sẽ không hoàn toàn đúng khi nói chôn bùn là việc làm của Formosa, khi mà người lấy bùn, người chôn bùn, đội xe chở bùn (trên danh nghĩa) không phải của họ! Nó là sai lầm của công ty môi trường để đồng tiền lấp luôn tình người!

Sai ở đâu?

Cái sai trước nhất của họ là đã không lựa chọn đúng công ty TGXLR. Nếu công ty TGXLR này được khẳng định là không có thẩm quyền, thì đây chính là một công ty lừa đảo, treo đầu dê bán thịt chó. Thế nên Formosa không thẩm định đối tác của mình, chạy theo lợi nhuận là cách làm đáng trách. Nhưng, dù cho họ sai lầm vì chạy theo lợi nhuận thì họ cũng là bên bị hại. Hãy nhớ lại người tham gia đa cấp, người đó là người bị hại, cũng là người đã hãm hại nhiều người khác. Họ đáng tội, nhưng vẫn là người bị hại.

Cái sai thứ hai là họ đã không cho kiểm định rác thải của mình, đây là vi phạm luật an toàn lao động. Việc phân tích các thành phần bùn thải là một bước để các công ty áp dụng quy trình xử lý phù hợp. Tất cả những gì chúng ta đã nghe được đều là "bùn này có thể trồng cây", không có một văn bản chính thống nào làm bằng chứng cho thấy bùn đó có thể chôn trực tiếp xuống đất. Nhưng cũng không thể quy chụp: đây là hành vi lừa đảo nhằm tuồng chất độc ra ngoài của riêng Formosa. Vì công ty TGXLR đáng lẽ cũng phải tiến hành kiểm định! Việc họ đem về, tự tung tự tác chôn, hay thậm chí là rót vô bồn tắm bùn, là do quy định và quản lý yếu kém đã để một công ty như thế tồn tại! 

Và chính vì cái sai thứ hai dẫn đến cái sai cuối cùng: Rác không được phân loại và báo hiệu chính xác dẫn đến mất an toàn lao động. Chắc hẳn các bạn đã từng thấy những chiếc thùng phuy đánh kí hiệu chất độc được chở trong những xe chuyên dụng ở nước ngoài. Còn hình ảnh mà chúng ta thấy trên truyền hình Việt Nam là xe hàng, máy xúc, đào len... Thật sự nếu đấy là chất độc thì nó quá kinh khủng! Nhưng nên nhớ: Trách nhiệm của bạn chỉ là bỏ rác vào túi nilon rồi cột lại, tương tự trách nhiệm của Formosa cùng lắm là đóng thùng, kí hiệu phù hợp. Bạn không phân loại rác hữu cơ, rác vô cơ, rác tái chế... là vì bạn vô ý thức, bạn đáng trách. Thì Formosa không đóng thùng, không dán kí hiệu là đáng bị xử lý, vì họ buông lơi trách nhiệm, thiếu chuyên nghiệp.

Và mọi thứ chỉ có vậy.

Dung túng cho kẻ ác thực sự

Đã có sản xuất công nghiệp thì tất nhiên sẽ có xả thải, chúng ta muốn phát triển thì phải chấp nhận. Quan trọng là chúng ta sẽ quản lý lỏng lẻo để chất độc thấm sâu vào đất nước, hay là rốt ráo xử lý nó một cách êm đẹp. Chứ không phải là dẹp bỏ nền công nghiệp!

Với 250 tấn bùn, trách nhiệm nặng nhất thuộc về công ty TGXLR, những kẻ chảy dòng máu người Việt chỉ biết kiếm tiền bỏ qua sinh mạng của đồng bào. Trách nhiệm thứ hai là các cơ quan ban ngành có chức năng kiểm tra chất thải rắn đã không làm đúng bổn phận của mình, chỉ nhảy vào khi chuyện đã rồi. Thứ ba là Formosa đã lách chỗ này lánh chỗ kia để giảm nhẹ công việc, gian thương điển hình.

Chúng ta chửi bới Formosa là con rắn độc cắm nanh vào đất nước này. Có phần nào đã đúng. Nhưng hình như chúng ta quên, hay cố tình lờ đi những kẻ "thủ ác" thật sự sau vụ 250 tấn chất thải. Tay "giám đốc" công ty môi trường, các nhà quản lý quy mọi trách nhiệm lên đầu Formosa là phiến diện. Các nhà báo, không biết là vô tình hay có dụng ý, thể hiện cảm xúc căm phẫn cũng quy chụp tội lỗi lớn nhất vào đầu Formosa.

Dường như chúng ta đang để cái hận thù mờ mắt. Giặc ngoại xâm thì phải diệt, nhưng trước tiên phải xử bắn những tên "giặc nhà" cái đã! Nếu không khéo léo, Việt Nam sẽ hiện lên hình ảnh một đất nước thiếu công tâm, các nhà đầu tư nước ngoài sẽ ít nhiều ngao ngán.


Mạc Yên


Xem thêm:

Chủ đề chính: #Formosa

Bình luận về bài viết này
0 bình luận

Đang tải bình luận...


Đang tải nội dung cho bạn