Dị ứng thức ăn ở trẻ

Dị ứng thức ăn là một vấn đề thường gặp ở trẻ. Tại Mỹ, gần hai triệu trẻ em mắc phải vấn đề này. Một số trường hợp dị ứng thức ăn gây nguy hiểm đến tính mạng, ngay cả chỉ với một lượng nhỏ. Đậu phộng đứng đầu trong danh sách các loại thực phẩm nổi tiếng gây dị ứng. Theo sau đó là sữa, đặc biệt sữa bò, đậu nành, trứng, bột mì, hải sản và các loại hạt khác.

Nguyên nhân gây ra dị ứng thức ăn là do rối loạn hệ miễn dịch. Chức năng của hệ miễn dịch là sản sinh ra các kháng thể, bảo vệ và giúp cơ thể chống các bệnh, vi khuẩn, vi-rút và vi sinh vật – các tác nhân gây bệnh bên ngoài. Tuy nhiên, khi cơ thể dị ứng với một loại thực phẩm nhất định, hệ miễn dịch sẽ hiểu nhầm rằng đó là chất gây hại nguy hiểm cho cơ thể và sẽ thực hiện chức năng để chống lại. Lúc này, phản ứng của cơ thể là phản ứng không có lợi và không cần thiết.

Khi hệ miễn dịch phát hiện chất gây dị ứng, các kháng thể sẽ sản sinh ra dưỡng bào. Đây là một loại tế bào miễn nhiễm có khả năng giải phóng chất hóa học, ví dụ như histamine[1], vào trong máu. Các chất này có ảnh hưởng đến hệ hô hấp, hệ tiêu hóa, mũi, mắt, cổ họng và da. Các triệu chứng ban đầu bao gồm sổ mũi, cảm giác ngứa ở môi hoặc lưỡi và nổi mẩn ngứa trên da như mề đay. Phản ứng của cơ thể đi từ nhẹ đến nghiêm trọng và tùy thuộc vào mỗi cá nhân. Các triệu chứng có thể xuất hiện ngay sau khi ăn hoặc sau đó vài giờ. Còn có một số triệu chứng khác như ho, thở khò khè, buồn nôn, khan tiếng, ói mửa, tiêu chảy, đau dạ dày và khó chịu ở cổ họng.

Phản ứng dị ứng xuất hiện đột ngột và nghiêm trọng gọi là sốc mẫn cảm. Người bệnh phải cùng lúc đối mặt với nhiều vấn đề liên quan đến mạch máu, tim, quá trình tiêu hóa, hô hấp và da. Huyết áp tuột rất nhanh, lưỡi phồng lên và xuất hiện chỗ sưng tấy ở khí quản. Những người có phản ứng do dị ứng gây ra nên chuẩn bị sẵn sàng để đối phó với các tình huống khẩn cấp. Nên luôn luôn mang theo một vài loại thuốc giúp chống lại hoặc làm giảm tác dụng có hại của thức ăn.

Trong phần lớn trường hợp, rất dễ tìm ra nguyên nhân gây chứng dị ứng thức ăn. Các vấn đề như nổi mề đay xuất hiện ngay sau khi trẻ ăn phải một chất gây dị ứng. Tuy nhiên, trong một số trường hợp khác, rất khó để tìm ra nguyên nhân của tình trạng này. Khi đó, chúng ta nên theo dõi cẩn thận mọi diễn biến. Nên kiểm tra kỹ các loại thực phẩm được chế biến từ nhiều nguyên liệu để biết được nguyên nhân gây dị ứng. Hầu hết trẻ em mắc chứng dị ứng do di truyền, trong khi một số khác là bẩm sinh. Sự thay đổi trong cơ thể và môi trường xung quanh đóng vai trò quan trọng trong những trường hợp như vậy. Một số trẻ không thật sự dị ứng với một loại thực phẩm và chỉ biểu hiện phản ứng nhẹ, giống như những người không dung nạp được lactose[2] sẽ bị tiêu chảy và đau bụng sau khi dùng sữa và các sản phẩm làm từ sữa. Đó không phải là dấu hiệu cho thấy trẻ dị ứng với sữa. Phản ứng này xảy ra vì cơ thể không có khả năng phân giải đường trong các thực phẩm này.

Khi tình trạng diễn biến nghiêm trọng, bạn nên hỏi ý kiến bác sĩ ngay lập tức. Nếu chẩn đoán được đó là chứng dị ứng thức ăn, bác sĩ sẽ liên hệ với một chuyên gia về dị ứng. Bác sĩ cũng sẽ đặt các câu hỏi về thói quen ăn uống, các phản ứng dị ứng đã từng xuất hiện và quãng thời gian từ lúc ăn đến khi xuất hiện triệu chứng. Chuyên gia cũng có thể hỏi về các bệnh liên quan đến dị ứng như hen suyễn, chàm bội nhiễm và liệu các phản ứng dị ứng có phải do di truyền hay không. Thường thì các bác sĩ sẽ tiến hành xét nghiệm da hay xét nghiệm máu để kiểm tra các kháng thể và phản ứng của chúng để lại trên da khi tiếp xúc với chất gây dị ứng.

Những trẻ dị ứng với trứng và sữa sẽ tự khỏi khi lớn lên. Nhưng các chứng dị ứng nghiêm trọng và liên quan đến các loại thực phẩm như đậu phộng, tôm và một số loại cá có thể kéo dài suốt đời. Ngoài thức ăn, trẻ còn có thể dị ứng với một số loại thuốc và phấn hoa. Các tốt nhất để tránh dị ứng là tránh nguyên nhân gây ra chúng. Hiện chưa có loại thuốc đặc trị nào có thể chữa khỏi các chứng dị ứng.

[1] Một amin sinh học có liên quan trong hệ miễn dịch cục bộ cũng như việc duy trì chức năng sinh lý của ruột và hoạt động như một chất dẫn truyền thần kinh.

[2] Một loại đường tự nhiên được tìm thấy trong sữa và hầu hết các sản phẩm từ sữa khác.