Ikigai: Khám phá bí quyết sống lâu và sống hạnh phúc của người Nhật Bản

Ikigai là một khái niệm của người Nhật Bản được dịch là “hạnh phúc của việc luôn bận rộn”. Nói rộng hơn, ikigai có nghĩa là có mục đích hoặc lý do để sống. Một cuốn sách tên là “Ikigai: Bí quyết sống lâu và sống hạnh phúc của người Nhật Bản” do Spaniards Héctor García và Francesc Miralles viết khởi nguồn từ ý tưởng xuất hiện khi họ cùng nói chuyện với nhau trong một quán bar ở Tokyo. Họ tự hỏi, liệu ikigai có phải là lý do để người Nhật có tuổi thọ trung bình cao nhất trên thế giới (86,8 tuổi đối với phụ nữ và 80,5 tuổi đối với nam giới, theo số liệu của Tổ chức Y tế Thế giới) và có tỉ lệ người sống đến 100 tuổi hoặc hơn cao nhất thế giới hay không?

Để tìm câu trả lời cho câu hỏi này, Héctor và Francesc đã quyết định phỏng vấn trực tiếp những người sống lâu trăm tuổi ở Nhật Bản. Sau một năm nghiên cứu, họ đã chuyển tới Ogimi, một thị trấn nông thôn với 3.200 dân ở cực Bắc của đảo Okinawa. Ogimi được mệnh danh là Làng Trường Thọ vì người dân ở đây sống lâu hơn người dân ở bất cứ nơi nào khác trên hành tinh.

Sự khác biệt này, tất nhiên, sẽ không có ý nghĩa nếu như người cao tuổi ở đây ốm yếu và phiền muộn. Nhưng, như Héctor và Francesc phát hiện ra, thì những người sống lâu nhất trên thế giới luôn hạnh phúc, thân thiện và có sức khỏe cường tráng ở một mức độ đáng kể. (Một người phụ nữ gần đây bước sang tuổi 104 đã chiến thắng tác giả bài báo này trong trận đấu bóng cửa, một môn thể thao giống môn bóng vồ với nhịp điệu nhanh mà người cao tuổi ở Okinawa vẫn thường chơi.)

Khi tác giả cuốn sách thực hiện cuộc phỏng vấn với những cư dân cao tuổi nhất của thị trấn, họ nhận ra điều có sức mạnh lớn hơn cả những nguồn tài nguyên thiên nhiên phong phú và phong cảnh tươi đẹp của vùng này, đó là: “một niềm vui sống hiếm có tràn trề trong những cư dân ở nơi này, niềm vui này dẫn đường cho họ trên hành trình dài và đầy những niềm vui thích của cuộc đời họ.”

Dưới đây là những thói quen hàng ngày giúp cho người cao tuổi ở Ogimi gặt hái được ikigai.

Họ bận rộn nhưng không vội vã.

Những cư dân cao tuổi ở Ogimi luôn bận rộn làm việc, họ thực hiện những hoạt động của mình một cách chăm chú và chậm rãi, dù đó là việc pha trà hay đan đồ dùng bằng cây liễu gai. Mỗi người cao tuổi mà tác giả đã từng nói chuyện đều có vườn rau để chăm sóc mỗi ngày. Một người sống lâu trăm tuổi lưu ý rằng, “Tôi tự trồng rau và nấu món rau cho chính mình. Đó chính là ikigai của tôi.”

Họ nuôi dưỡng mối quan hệ với bạn bè mỗi ngày.

Ogimi được chia thành 17 khu vực sinh sống khác nhau và mỗi khu vực có một tổ trưởng cũng như các thành viên khác trong cộng đồng chịu trách nhiệm về văn hóa, lễ hội, hoạt động xã hội và tuổi thọ của người dân trong vùng. Ở Ogimi có rất ít nhà hàng và không có quán bar. Thay vào đó, cuộc sống xã hội của người dân nơi đây được tổ chức tại Trung tâm Cộng đồng nơi mọi người tập hợp thường xuyên để kỷ niệm và tham gia các sự kiện như tiệc sinh nhật, những cuộc thi đấu bóng cửa hàng tuần và cùng nhau hát karaoke.

Họ vận động suốt ngày.

Ngay cả những cư dân trên 80 và 90 tuổi ở thị trấn Ogimi cũng rất năng động. Họ không tập gym hay tập thể dục nhiều, nhưng họ luôn vận động suốt ngày. Phần lớn những cư dân cao tuổi ở Ogimi dậy sớm và dành một giờ đồng hồ trước hoặc sau bữa sáng để chăm sóc cho khu vườn của mình. Họ gặp gỡ bạn bè để cùng đi dạo. Hầu hết mọi người đều thực hiện bài khởi động buổi sáng gọi là “radio taiso”, một bài thể dục nhẹ nhàng được giới thiệu lần đầu tiên trên sóng phát thanh của Nhật Bản vào năm 1928. Những động tác của bài tập, như giơ tay lên trên đầu và xoay cánh tay quanh người, rất đơn giản và chỉ mất vài phút để thực hiện. Nhưng những động tác này rất hiệu quả, đây là cách thức dễ dàng để giãn cơ, giúp cho cư dân ở đây trở nên linh hoạt, mềm dẻo. Bạn có thể tập thử theo video dưới đây:

Họ ăn thực phẩm lành mạnh với số lượng trung bình.

Nghiên cứu đã chỉ ra rằng, người Okinawa ăn theo chế độ ăn nhiều rau và cây gia vị, ăn ít thực phẩm từ động vật.Thực phẩm giàu chất xơ như rong biển, khoai lang, trà xanh và súp miso được dùng hàng ngày là những món ăn giàu chất chống oxi hóa. Người Okinawa tiêu thụ 1/3 lượng đường và gần ½ lượng muối so với những người Nhật Bản khác. Tác giả lưu ý là người dân địa phương ăn nhiều loại thức ăn, đặc biệt là rau và gia vị - trung bình 18 loại thực phẩm mỗi ngày. Họ cũng tiêu thụ rất ít calo – 1.758 calo mỗi ngày so với 2.068 calo ở những người Nhật khác và ước tính 2.200 đến 3.300 calo ở người dân Mỹ. Điều đó không chỉ vì chế độ ăn của người Okinawa được tạo thành từ rau và quả giàu dinh dưỡng, ít calo. Họ còn làm theo khái niệm “hara hachi bu” của người Nhật, khái niệm này có nghĩa là “lấp đầy dạ dày đến 80%”. Nói cách khác là, hãy dừng ăn trước khi bạn thấy no hoàn toàn.

Họ sống giữa thiên nhiên mỗi ngày.

Người Okinawa thường xuyên dành thời gian sống giữa thiên nhiên trong khi họ hoạt động và gặp gỡ bạn bè mỗi ngày. Một người sống đến trăm tuổi ở Ogimi đã tóm tắt như sau: “Tôi thức giấc vào lúc 5 giờ mỗi sáng, rời khỏi nhà và ra biển đi dạo. Sau đó tôi đến nhà một người bạn, và chúng tôi cùng nhau uống trà. Đó là bí quyết để sống trường thọ: luôn đồng hành cùng những người khác, và luôn di chuyển từ nơi này đến nơi khác.”

Shelley Levitt