Lần đầu thăm Bảo tàng Yersin Nha Trang

Bước chân vào Bảo tàng Yersin, cảm giác đầu tiên là ngưỡng mộ và thích thú. Ngưỡng mộ vì ảnh thời trẻ nhìn Yersin rất đẹp trai, cương nghị. Ngưỡng mộ vì Ông có bảng kết quả học tập với hầu hết điểm các môn là tuyệt đối hay chí ít cũng là gần tuyệt đối. Thích thú vì ngay phía trong cửa vào bên tay trái là một chiếc kính thiên văn đồ sộ. Thích thú vì tư liệu rất chân thật bởi phần nhiều là chữ viết của Yersin. Ngưỡng mộ và thích thú đến nỗi mũi tên hướng dẫn bắt đầu thăm quan theo hướng tay phải nhưng ngay lập tức rẽ sang trái vì bị kính thiên văn hút hồn.

Câu hỏi đầu tiên lơ lửng trong đầu là Yersin dùng kính viễn vọng làm gì nhỉ? Vì mới chỉ biết đến Yersin với vai trò là Bác sĩ và là người khám phá ra Nha Trang, Đà Lạt. Ấm ức một nỗi, toàn bộ tư liệu trong Bảo tàng đều là tiếng Pháp, lại không được biên dịch nên xem mà vẫn mù tịt thông tin. Về nhà phải "google" thôi.

Vì là đi ngược nên quá trình tìm hiểu lại bắt đầu từ lúc Yersin đã nhiều tuổi. Bộ râu bạc, vầng trán và đôi mắt uyên bác là kết quả tất yếu của một tuổi trẻ đã ẩn chứa tài năng. Ngắm nhìn bức tượng chân dung Ông, không khỏi kính phục. Bận rộn để vật lộn và chiến đấu chống lại nạn dịch hạch đang hoành hành thế giới, Ông vẫn không rời bỏ đam mê và sở thích của mình. Máy ảnh và bộ sưu tập ảnh của Ông đã minh chứng cho đam mê đó. Lời giải thích này phần nào hiểu ra rằng kính thiên văn cũng là một trong những đam mê của Yersin.

Không gian mô phỏng cuộc đời của Yersin lúc còn sống sẽ là nơi ghé chân cuối cùng trước khi tạm biệt Yersin ra về. Nếu tìm hiểu lần lượt từ khi Yersin còn trẻ đến cuối đời, ghé thăm căn phòng này, cảm xúc tự nhiên hẳn là bồi hồi vì thấy gần gũi quá đỗi. Nhưng với lộ trình ngược, cảm xúc trở nên mãnh liệt hơn đối với một con người quá gắn bó với Việt Nam. Những kỷ vật về Ông, phần nhiều là sách, dẫu phai màu theo năm tháng vẫn ngay ngắn như sách mới, đủ thấy Ông yêu sách nhiều như thế nào.

Cùng với sự yên tĩnh trong Bảo tàng và lòng kính cẩn vô bờ, không dám thở mạnh khi rời khỏi căn phòng lúc chuyển sang ô tư liệu mới. Đập ngay vào mắt là bức ảnh chân dung lớn trên vách trái trong ô tư liệu nói về trang trại của Yersin ở Suối Dầu, những cảm xúc đang có trào lên thành động tác nghiêng mình trân trọng trước người Bác sĩ tài hoa. Tiếp tục ngược dòng thời gian để được đọc thư Ông viết cho người mẹ thân yêu kể về việc Ông sang Hồng Kông tìm kiếm vi trùng dịch hạch, để xem hành trình Ông khám phá Nha Trang, Đà Lạt (Cao nguyên Lâm Viên), để chứng kiến sự tàn phá ghê gớm của dịch hạch mà Bác sĩ Yersin không lùi bước. Và cứ thế cho đến khi quay tới cửa ra vào, mới giật mình thấy nhầm đường, vội vàng đọc về Pasteur, về Émile Roux để biết Yersin bắt đầu sự nghiệp y khoa của mình như thế nào. Cuối cùng, dừng chân ở cửa để đọc di chúc của Ông, ngắn gọn, giản dị mà tràn đầy yêu thương con người và xứ sở Nha Trang: “Tôi muốn được chôn ở Suối Dầu. Yêu cầu Ông Bùi Quang Phương (người học trò đầu tiên của Yersin) giữ tôi lại tại Nha Trang, đừng cho ai đem tôi đi nơi khác. Mọi tài sản còn lại xin tặng hết cho viện Pasteur Nha Trang, và những người cộng sự lâu năm. Đám tang làm giản dị, không huy hoàng không điếu văn”.

Bồi hồi ra về mà thấy lòng vẫn dùng dằng. Cũng bởi Bảo tảng không cho chụp ảnh nên không thể có được tấm hình nào. Muốn tìm hiểu sâu hơn nữa về cuộc đời người Bác sĩ kính mến đã hết lòng vì Việt Nam nhưng chưa biết làm thế nào. Quay sang quầy sách ảnh lưu niệm, hy vọng tìm được một tư liệu hay để mang về. May quá! Sách khổ A4, mỏng thôi nhưng in rất đẹp, nội dung hàm súc. Hỏi ra mới biết sách của Viện Pasteur Paris biên soạn và xuất bản, chị bán hàng ái ngại nói sách hơi mắc (5$), nhưng thật đáng giá để được sở hữu với những người yêu mến và ngưỡng mộ Bác sĩ Yersin.

Tạm biệt, nhất định sẽ quay trở lại khi đã tìm được thêm nhiều tư liệu hơn nữa, lúc đó hẳn là còn có những cảm nhận sâu sắc hơn.

Ra khỏi cổng, chợt nhớ tới hình ảnh ngôi nhà của Bác sĩ, vội đưa mắt về xóm Cồn: nét phảng phất của quá khứ còn đó nhưng đã nhạt mờ bởi quy hoạch mới. Xót xa quá, thầm mong một chuyển mình của tương lai biết thể hiện tấm lòng với Người Bác sĩ đáng kính.