Muốn hạnh phúc và thành công, đừng làm người da mỏng

Trong tiếng Việt và tiếng Trung, từ "da dày" (cụ thể là "da mặt dày" hay thường được nói tắt là "mặt dày") là một từ mang nghĩa tiêu cực và chê bai, dùng để nói về những người không cảm thấy một chút xấu hổ nào khi làm những việc xấu. Đồng nghĩa với từ này, trong tiếng Anh có từ "shameless".

Ngược lại, trong tiếng Anh, từ "thick-skinned" (da dày) là một từ mang nghĩa tích cực và khen ngợi, dùng để nói về những người trưởng thành về tâm lý, không cảm thấy phiền bởi những lời chỉ trích, thậm chí xúc phạm. Trái ngược với "da dày", tiếng Anh cũng có từ "thin-skinned" (da mỏng) có nghĩa tiêu cực và chê bai. Người da mỏng là người có tâm lý yếu đuối, nhạy cảm một cách thái quá với những lời chỉ trích hoặc xúc phạm, thậm chí đôi khi là hoang tưởng vì lúc nào cũng nghĩ rằng người khác đang xúc phạm mình.

Nhân tiện nói tới từ "nhạy cảm", thì "nhạy cảm" không phải lúc nào cũng mang nghĩa xấu, trong nhiều trường hợp (có lẽ là trong đa số trường hợp) nó mang nghĩa tốt. Một cái cân đo chính xác tới miligam nhạy cảm hơn một cái cây chỉ đo chính xác tới gam. Một người nhạy cảm với các mô hình ẩn trong các số liệu sẽ xử lý thông tin tốt hơn người khác. Vấn đề không phải là nhạy cảm, vấn đề là nhạy cảm với cái gì và mức độ của sự nhạy cảm. Một người quá mức nhạy cảm với một mùi hơi khó chịu (nhưng không có hại cho sức khỏe) trong căn phòng lạ sẽ trằn trọc suốt đêm và không thể ngủ ngon bằng một người ít nhạy cảm với mùi hơn, đó là ví dụ khi nhạy cảm là một điều xấu.

Trở lại với vấn đề "da mỏng", hình như trong tiếng Việt không có từ "da mỏng" hoặc những từ khác có nghĩa tương đương. Có lẽ da mỏng là một điều bình thường đối với người Việt Nam? Nếu hầu hết mọi người đều da mỏng thì rất khó để hình thành khái niệm về "da mỏng". Người châu Á nói chung, và người Việt Nam nói riêng thường hay phản ứng rất mãnh liệt với vấn đề "phân biệt chủng tộc". Nhưng họ không biết rằng trong thời đại ngày nay, phân biệt chủng tộc thường không phải là vấn đề màu da, mà là vấn đề độ dày của da. Bởi vì một lý do đơn giản, chọc một người da mỏng thì vui hơn chọc một người bình thường hoặc một người da dày. Cách đây khá lâu, có lẽ hơn một năm, có một anh chàng da trắng (tôi không rõ anh ta là người Mỹ hay người châu Âu) comment một cách hài hước về việc người châu Á thích ăn thịt chó mèo trên một Page Facebook. Tôi thấy comment này rất thú vị nên đã khen anh ta, cuối cùng tôi còn chèn thêm một câu nói đùa "Oh wait... I forgot to take my cats out of refrigerator!" (Ồ chờ đã... Tôi quên lấy con mèo của tôi ra khỏi tủ lạnh rồi!). Cả hai chúng tôi đã có cuộc trò chuyện rất vui vẻ và thoải mái. Nếu lúc đó không phải tôi mà đổi lại là một người Việt Nam da mỏng, có lẽ đã có một cuộc khẩu chiến cũng không chừng. Một lần khác, khi tôi đang đi xe ngoài đường thì một anh chàng khoảng hơn 30 tuổi, da hơi ngăm đen, gầy như con mắm phóng xa từ đằng sau đi song song với tôi. Anh ta chửi tôi bằng những lời thô tục mà tôi không tiện ghi lại ở đây. Tôi chỉ quay mặt nhìn anh ta và nhếch mép cười. Anh ta nghệch mặt ra vài giây rồi cắm đầu phóng xe chạy thẳng, có lẽ vì anh ta ngạc nhiên khi tôi không tỏ ra khó chịu, cũng có thể anh ta thấy nụ cười của tôi khá đểu.

Sự tôn trọng là do bạn tự kiếm được bằng năng lực và phẩm chất đạo đức của bạn, không phải do người khác ban phát (Respect is earned, not given). Nếu bạn cảm thấy bị xúc phạm, đó là lỗi của bạn nhiều hơn lỗi của kẻ xúc phạm bạn. Những kẻ dễ bị tổn thương xứng đáng bị tổn thương, như Ted Bundy đã từng nói "Tôi biết những người tỏ ra dễ bị tổn thương. Nét mặt của họ như thể đang nói "Tôi sợ bạn". Những người này đang mời gọi sự lạm dụng. Không phải bởi việc mong đợi được tổn thương, họ đang ngầm khuyến khích nó hay sao?" 

Những người da mỏng và những người ăn vạ là hai trong số những loại người mà tôi ghét nhất, bởi vì họ rất phiền nhiễu. Mỗi lời nói đùa, mỗi lời phê bình, thậm chí là mỗi lời khen ngợi lịch sự của bạn cũng có thể khiến họ cảm thấy bị tổn thương. Hai loại người đó là những kẻ phiền nhiễu nhất trong thời bình nhưng cũng là những kẻ tội nghiệp nhất trong thời loạn.

VÌ sao một số người lại quá mỏng da?

Có nhiều nguyên nhân khiến cho một người trở nên da mỏng, ví dụ như:

• Người đó có tính khăng khăng, cứng đầu, cố chấp, không thể chấp nhận sự chỉ trích hoặc nhận xét của người khác.
• Người có tâm lý bất an, tự ty về những thói xấu và khuyết điểm của mình do đó dễ nổi giận khi bị người khác bóc trần.
• Đã từng bị lạm dụng thời thơ ấu (thường liên quan đến việc bị chỉ trích và trừng phạt quá mức) nên sinh ra những bất ổn về tâm lý.
• Bản tính thích được khen ngợi, nịnh nọt, chú ý hoặc đã quen với việc được nuông chiều.
• Sống trong một môi trường xã hội mà "da mỏng" là một điều bình thường và phổ biến.

Da mỏng có lẽ mới chỉ trở nên phổ biến trong thời đại gần đây. Trong quá khứ, tổ tiên của chúng ta phải đối mặt với rất nhiều vấn đề khắc nghiệt trong cuộc sống, họ không có thời gian và công sức để lãng phí cho những điều nhảm nhí, vô bổ. Do đó thời xưa có khá ít người da mỏng. Nhưng trong xã hội hiện đại ngày nay, hầu hết mọi người không cần phải lo lắng nhiều đến nạn đói, dịch bệnh, chiến tranh..., cũng không cần phải làm việc quần quật mười mấy tiếng một ngày để kiếm miếng ăn như thế hệ ngày xưa. Nhiều người bắt đầu ăn no rửng mỡ, da càng ngày càng mỏng hơn, dễ nổi giận hơn, để ý đến những thứ vặt vãnh nhiều hơn, thậm chí đôi khi chỉ một ý kiến trái chiều từ người khác cũng có thể làm cho họ phát điên lên suốt cả ngày. 

Người da mỏng thường bị mọi người xa lánh:

Người da mỏng thường quan tâm nhiều hơn đến việc tránh bị xúc phạm hơn là việc được thừa nhận. Cái tính quá nhạy cảm, hay giận, khó chịu và phòng vệ của người da mỏng lâu ngày sẽ dẫn tới sự im lặng của những người khác. Người ta còn phê bình, chỉ trích tức là người ta ít nhiều còn quan tâm đến bạn. Một khi mọi người đã không muốn nhận xét hay góp ý bất cứ điều gì với bạn, đó là lúc bạn đã bị bỏ rơi, cô lập khỏi tập thể.

Ngược lại, những người da dày học hỏi được rất nhiều từ những lời chỉ trích. Người da dày xem những lời chỉ trích của người khác là những thông tin phản hồi, từ đó bình tĩnh đánh giá và sử dụng chúng để cải thiện bản thân. Người da dày có thể bỏ qua những lời chỉ trích ác ý hoặc không đúng sự thật, nhưng họ rất biết ơn và sẵn sàng học hỏi từ những lời chỉ trích vạch đúng những sai lầm của mình. Thậm chí đôi khi những lời chỉ trích ác ý cũng chứa đựng một phần sự thật trong đó.

Bạn lắng nghe những lời góp ý, khuyên bảo của người khác với sự tôn trọng và biết ơn (dù bạn có thể không đồng ý với những lời góp ý đó), lần sau người ta sẽ tiếp tục bỏ công sức và thời gian góp ý cho bạn. Nhưng nếu bạn tỏ ra khó chịu và cảm thấy bị xúc phạm khi được góp ý, dần dần người khác sẽ mặc kệ bạn, sẽ chẳng ai đoái hoài đến công việc cũng như cuôc sống của bạn. 

Người da mỏng sống trong đau khổ và làm việc kém năng suất:

Người da mỏng luôn tự coi chính mình là trung tâm của mọi vấn đề. Một câu nói bâng quơ hoặc một đánh giá chung chung của người khác cũng có thể khiến cho người da mỏng hiểu lầm là người ta đang xúc phạm mình. 

Trong khi quá ám ảnh với việc bị người khác xúc phạm, người da mỏng thường sẽ xao nhãng với những công việc quan trọng trong cuộc sống của họ. Vì mải mê dành phần lớn thời gian trong ngày để nghiền ngẫm và than vãn về những đau khổ của việc bị xúc phạm, người da mỏng đã tự vứt đi những cơ hội quý giá để tận hưởng cuộc sống, tạo dựng mối quan hệ lành mạnh, theo đuổi đam mê hoặc phát triển sự nghiệp. Một người da mỏng đôi khi có thể mang theo nỗi đau, sự bực bội và cay đắng của họ trong nhiều năm.

Bởi vì không bao giờ học hỏi được từ những lời chỉ trích nên người da mỏng thường thiếu khả năng nhận thức về những điểm yếu của bản thân mình. Vì thiếu khả năng học hỏi và cải thiện nên họ lặp đi lặp lại những sai lầm. Và khi đã phạm sai lầm và gánh chịu những hậu quả của sai lầm đó thì họ lại đổ lỗi cho những người khác. Người da mỏng luôn tin rằng tất cả những đau khổ của họ đều là kết quả của những sự kiện bên ngoài."Tinh thần trách nhiệm" và "sự tự chủ" là những khái niệm quá xa lạ đối với người da mỏng.

Người da mỏng rất thụ động và hay cư xử như một đứa trẻ mít ướt. Chính vì họ cho rằng tất cả mọi đau khổ của họ đều là lỗi của người khác nên họ luôn đòi hỏi người khác phải giải quyết vấn đề cho họ, còn bản thân họ chỉ ngồi yên một chỗ gào khóc và chờ đợi.  

Làm thế nào để da dày hơn:

Bạn có thể học mô hình da dày từ những người nổi tiếng. 

Đức Phật, Chúa Jesus, Gandhi, Martin Luther King... và nhiều người khác đều có một sự bình tĩnh nội tâm đáng kinh ngạc khi họ đối phó với những lời xúc phạm. Tương tự, các tổng thống, thủ tướng của các quốc gia cũng đều học cách bình tĩnh trước những lời chỉ trích, bởi vì một ngày họ có thể nhận được hàng ngàn lời chê bai, chửi bới, nếu da mỏng, họ sẽ không còn tâm trí để làm việc.

Khi Đạt Lai Lạt Ma được hỏi: "Sau khi chính quyền cộng sản Trung Quốc tàn phá đất nước và nhân dân của ông, tại sao ông không tức giận?", ông đã trả lời: "Nếu tôi tức giận, tôi sẽ không thể ngủ yên giấc vào ban đêm và không thể ăn bữa tối của tôi trong an lạc. Tôi sẽ bị viêm loét dạ dày và sức khỏe của tôi sẽ tệ đi. Sự tức giận của tôi không thể thay đổi quá khứ hay cải thiện tương lai, vậy thì tại sao phải tức giận!" 

Một người da dày thường dành rất ít thời gian để quan tâm tới việc người khác có xúc phạm tới mình hay không. Thay vào đó, họ tập trung thời gian và công sức vào những vấn đề quan trọng - những vấn đề sẽ mang lại lợi ích thiết thực, thành công và hạnh phúc cho họ. 

Muốn thay đổi thói quen, bạn phải thay đổi dần từng hành động nhỏ. Khi ai đó xúc phạm bạn, đừng phản ứng ngay, hãy dừng lại một chút và suy nghĩ. Có thật đó là một lời xúc phạm hay không, hay mình chỉ tưởng tượng? Nếu đó là một lời xúc phạm, hãy suy xét xem nó có đúng không? Nếu đúng, hãy học hỏi từ nó. Nếu không, hãy bỏ qua nó và làm việc của bạn.

Tác giả: Woody Übermensch - Ohay TV

******************************

Các bài viết khác có thể bạn sẽ thích:

• Cách tạo ra một bài thuyết trình khiến người nghe phải nhớ như in
• Đừng nhìn đời như bi kịch, đừng nhìn đời như hài kịch