Ho Hoanganh Đi, nghe, nhìn, đọc và viết.

Nga-Mỹ và cuộc chiến chinh phục Mặt Trăng

Đăng 4 năm trước

Ngày 20-07-1969, phi hành gia người Mỹ Neil Amstrong đã trở thành người đầu tiên lên Mặt Trăng, mở ra một kỷ nguyên mới cho ngành khoa học vũ trụ. Phi thuyền Mỹ Apollo 11 cùng phi hành đoàn gồm 3 người - Neil Armstrong, Buzz Aldrin và Michael Collins – đã đi vào huyền thoại. Và từ đây cũng mở ra một thời đại chạy đua về chinh phục không gian của các cường quốc.

1. Sự thất bại của Liên Xô

Năm 1961, nhân loại chứng kiến một sự kiện lịch sử: phi hành gia Yuri Gagarin trở thành người đầu tiên bay lên không gian, hoàn thành chuyến bay một vòng quanh quỹ đạo Trái đất và tận mắt nhìn thấy toàn bộ "Ngôi nhà Xanh" của loài người từ vũ trụ. Liên Xô tiếp tục dẫn trước Mỹ trong cuộc đua chinh phục không gian gay cấn.

Thực tế thì Liên Xô mới chính là quôc gia đi tiên phong trong ngành nghiên cứu không gian vũ trụ và có những bước tiến bỏ xa Hoa Kỳ vào thập niên 50. Liên Xô là quốc gia đầu tiên đưa một vệ tinh lên quỹ đạo vào ngà 04-10-1957. Và 2 năm sau chỉ trong vòng vài tháng, quốc gia này lại lần lượt thực hiện thành công các chương trình thăm dò mặt trăng  qua các chuyến bay Luna-1 (tháng Giêng năm 1959), Luna-2 (13-09-1959) và Luna-3 (07-10-1959). Nhất là với chuyến bay sau cùng, Liên Xô là quốc gia đầu tiên chụp được ảnh phần khuất của Mặt Trăng.

Tháng 8-1960, Sputnik-5 đưa thành công các sinh vật sống trở về Trái Đất an toàn. Một bước chuẩn bị quan trọng cho chuyến du hành không gian đầu tiên của con người một năm sau đó với sự tham gia của phi hành gia Iouri Gagarine ngày 12-04-1961. Tháng 8-1962, hai phi thuyền có người lái Vostok-3 và Vostok-4 được phóng lên không gian cùng một lúc.

Ngày 16-06-1963, Liên Xô cũng là quốc gia đầu tiên đưa phụ nữ lên không gian. Ấn tượng nhất là sự kiện 18-03-1965. Alexei Leonov là người đầu tiên có một bước đi ngoài vũ trụ. Với ngần ấy chiến công,tại sao Liên Xô lại để cho Hoa Kỳ qua mặt trong cuộc đua chinh phục « chị Hằng » ?

Theo Le Monde (Pháp), câu trả lời đơn giản nằm ở bộ máy tuyên truyền, « chỉ nói về những thành công ». Nhưng nếu nhìn vào con số thống kê, « người ta hoảng sợ trước những con số thất bại về những lần phóng phi thuyền », theo như khẳng định của ông Alain Cirou, đồng tác giả tập sách Những con người của Mặt Trăng (Seuil). Không ai biết rằng còn có những cuộc phóng bị hỏng, động cơ bị trục trặc, phi thuyền bị nổ tan tành hay phi hành gia tử nạn… Người dân Nga bị bưng bít mọi thông tin về những thất bại.

Mặt khác, theo ghi nhận của Le Figaro, Liên Xô vào thời kỳ đó không có một chương trình không gian hợp nhất. Nhiều cơ quan nghiên cứu cạnh tranh và đấu đá nhau để giành ngân sách. Chính sự thiếu đoàn kết là nguyên nhân hàng đầu giải thích thất bại của Liên Xô trong cuộc đua.

Ngược lại, ở phía bên kia trời Tây, Apollo của Mỹ lại được chỉ đạo nhất quán. Mọi việc đều do NASA quyết định, kể cả trong việc chọn nhà thầu cung cấp trang thiết bị.

Nhưng có lẽ vố đau nhất cho Liên Xô là sự ra đi của ông Serguei Korolev, cha đẻ của chương trình không gian Liên Xô, ở tuổi 59. Hai năm trong các trại cải tạo đã làm cho sức khỏe của ông suy yếu. Người kế nhiệm tuy có tài năng nhưng không thể bắt kịp sự chậm trễ vì thiếu ngân sách.

2. Chiến tích Apollo

Những năm đầu thập niên 60 thế kỉ trước, do sức ép thua kém trong cuộc đua chinh phục không gian với Liên Xô và sự hối thúc từ Tổng thống Mỹ Kennedy (1917-1963), người khi đó từng tuyên bố: "Nước Mỹ phải đặt chân bằng được lên Mặt trăng.

Trước khi thập kỷ này kết thúc, ta sẽ đưa người lên Mặt trăng rồi trở về Trái đất an toàn", NASA tức tốc lập một chương trình khổng lồ có tên Apollo vào năm 1961 phục vụ ý tưởng này.Hơn 6 năm sau cái chết của Kennedy, Mỹ cuối cùng cũng thực hiện được tuyên bố của vị Tổng thống thứ 35, khi vào ngày 16-7-1969, tên lửa Saturn V của Mỹ rời khỏi Trái đất, đưa tàu vũ trụ Apollo 11 cùng 3 phi hành gia Neil Armstrong, Michael Collins và Buzz Aldrin lên không gian cho sứ mệnh chinh phục Mặt trăng dưới sự theo dõi trực tiếp của hơn 600 triệu người toàn thế giới qua truyền hình và radio.

Sau khi hoàn thành chặng bay gần 400.000km trong 76h liên tục, tàu Apollo 11 đi vào quỹ đạo Mặt trăng ngày 19-7-1969 trong sự nín thở hồi hộp của Trái đất. Ngày hôm sau, 20-7-1969, tàu Apollo 11 đến đúng vị trí tính toán, trước khi tàu đổ bộ Eagle cùng Neil Armstrong và Buzz Aldrin tách khỏi modul chỉ huy, lao thẳng về phía Mặt trăng. Sau vài giờ, Eagle hạ cánh thành công xuống bề mặt Mặt Trăng.

Trong giây phút quyết định, Neil Armstrong được lệnh bước xuống bề mặt Mặt trăng, trở thành người đầu tiên đặt chân lên hành tinh khác. Đúng 22h56 tối 20-7-1969 (sáng 21-7-1969 theo giờ Hà Nội), Neil Armstrong truyền âm thanh từ khoảng cách khoảng 385.000 km tới Trái đất: "Đây là một bước đi nhỏ bé của một con người, nhưng là bước tiến vĩ đại của nhân loại".

Vài phút sau bước chân lịch sử của Armstrong, Aldrin cũng bước xuống bề mặt Mặt trăng, họ cùng nhau chụp ảnh địa hình, cắm một lá cờ Mỹ, chạy một vài thử nghiệm khoa học đơn giản, rồi nói chuyện với Tổng thống Richard M. Nixon từ trung tâm chỉ huy ở Houston, bang Texas.Sau khoảng 2 giờ, hai phi hành gia lên tàu Eagle, ngủ lại một đêm và cất cánh trở lại modul chỉ huy của tàu Apollo vào ngày 21-7-1969.

Ngoài lá cờ Mỹ, trong số những thứ được để lại trên Mặt trăng còn có một tấm bảng khắc dòng chữ: "Những người Trái đất đầu tiên đã đặt chân tới đây – tháng 7 năm 1969 SCN – Chúng tôi đến trong hòa bình cho toàn thể nhân loại".Theo BBC, sứ mệnh Apollo 11 đã chính thức đưa Mỹ lên ngôi đầu trong cuộc đua chinh phục không gian. Sứ mệnh này cũng được đánh giá là mang tính bước ngoặt, cho thấy khả năng không có giới hạn của con người trong chặng đường phát triển khoa học - công nghệ.

Tuy vậy, để Neil Amstrong xuất hiện trong những bức ảnh lịch sử cạnh lá cờ Mỹ trên Mặt trăng giúp Washington ngẩng cao đầu trước Liên Xô, người Mỹ đã phải trả cái giá khá đắt đỏ. BBC dẫn báo cáo NASA trình lên Quốc hội Mỹ vào năm 1973 tiết lộ, tổng chi phí cho chương trình Apollo là 25,4 tỷ USD (tương đương 150 tỷ USD ngày nay).Về nhân lực, vào lúc đỉnh điểm, NASA ước tính có 400.000 người trên khắp đất nước làm việc trong chương trình Apollo. Họ là phi hành gia, chuyên viên điều khiển bay, đơn vị cung cấp thực phẩm, kỹ sư, nhà khoa học, y tá, bác sĩ, nhà toán học và cả các lập trình viên.

Trong số họ, có những người không thể theo dõi được ngày vinh quang của Armstrong khi nhiều người đã thiệt mạng vì những lí do khác nhau, trong đó bao gồm 3 phi hành gia trong sự cố với tàu Apollo 1.Sau chuyến đi của Apollo 11 còn có 5 sứ mệnh đổ bộ thành công lên Mặt trăng và một lần ghé thăm ngắn của tàu Apollo 13. Những người cuối cùng đặt chân lên Mặt trăng, các phi hành gia Eugene Cernan và Harrison Schmitt của sứ mệnh Apollo 17, rời Mặt trăng vào ngày 14-12-1972.

Apollo 11 còn là một bước vọt công nghệ không gian. Với chương trình này, NASA có thể hiệu chỉnh những kỹ thuật cho các chiếc phi thuyền, mở đường cho thời đại phi thuyền con thoi Mỹ và các trạm không gian quốc tế, cũng như là mang lại hy vọng thám hiểm nhiều hành tinh khác của Thái Dương hệ, bắt đầu từ sao Hỏa.

Những mẫu đất đá mang về còn giúp giải mã về sự ra đời của Mặt Trăng. Theo đó, chính sự va chạm dữ dội giữa Trái Đất và một vật thể lạ có kích cỡ bằng hành tinh Sao Hỏa, ước tính xảy ra cách nay 4,5 tỷ năm, đã khai sinh ra « chị Hằng » ngày nay.

3. Cuộc chiến vượt khỏi Mặt Trăng

Trong thập niên 70 và 80 của thế kỉ 20, thế giới cũng tiếp tục chứng kiến nhiều thay đổi trong chặng đường chinh phục vũ trụ bao la, với loạt dự án mới của cả Liên Xô và Mỹ trong nỗ lực đưa con người tới những hành tinh xa hơn, nhất là hành tinh anh em của Trái đất: sao Hỏa.Vào năm 1971, cả Mỹ và Liên Xô đều đưa thành công tàu vũ trụ tới sát sao Hỏa, song 2 con tàu của Liên Xô đều gặp sự cố.

Cụ thể, tàu Mars 2 đáp xuống hành tinh đỏ vào ngày 27-11-1971 nhưng biến mất bởi một cơn bão bụi, còn Mars 3 hạ cánh xuống hố Ptolemaus ở bán cầu Nam của sao Hỏa vào ngày 2-12 cùng năm nhưng dừng hoạt động sau 14,5 giây.Trong khi đó, tàu Mariner 9 của NASA, với tham vọng ít hơn, lại trở thành tàu vũ trụ đầu tiên tiến chụp được những bức ảnh quý giá về sao Hỏa gửi về Trái đất.

Vào năm 1975, NASA tiếp tục đưa Mỹ dẫn trước Liên Xô khi khởi động chương trình Viking. NASA phóng 2 tàu Viking 1 và Viking 2 về phía sao Hỏa lần lượt vào tháng 8 và 9-1975. Cả hai con tàu đều tới đích và gửi về Trái đất nhiều thông tin và hình ảnh, giúp ích lớn cho việc nghiên cứu hành tinh, vốn được coi là giống với Trái đất nhất trong Hệ Mặt trời.

Từ phía Liên Xô, sau thất bại năm 1971, Moscow đặt mục tiêu cho ngành hàng không vũ trụ là phải là nước đầu tiên đưa người đặt chân lên được sao Hỏa. Moscow sau đó đầu tư khoản tiền khổng lồ nhằm chế tạo động cơ đẩy mạnh hơn ít nhất 2 lần các thế hệ tên lửa sẵn có và dốc sức tìm cách giúp phi hành gia sống sót sau quãng thời gian 10 tháng trên không gian từ khi khởi hành từ Trái đất đến sao Hỏa.

Tuy nhiên, khi mọi thứ dần thành hình, vào những năm 1988, do tình hình chính trị bắt đầu biến động, dự án đã bị đình chỉ cho đến tận ngày nay. Trong khi đó, sau thành công với Viking, Mỹ có thêm 6 lần đưa thành công thiết bị đến sao Hỏa. Nước này hiện vận hành 2 thiết bị nghiên cứu, gồm tàu Rover Curiosity đến đây năm 2012 và tàu InSight hạ cánh năm 2018. Washington dự định gửi thêm tàu Mars Rover đến hành tinh Đỏ vào năm 2020 với khả năng nghiên cứu tinh vi hơn nhằm chuẩn bị cho các sứ mệnh lớn lao trong tương lai.

Những tiến bộ trên là dấu hiệu cho thấy Mỹ rõ ràng đang có ưu thế lớn trong cuộc đua hiện diện ở sao Hỏa. Tuy vậy, các chuyên gia nhận định, cho đến nay, vẫn chưa có nước nào tự tin rằng mình có thể đưa người đến hành tinh nằm cách Trái đất 225 triệu km này.Trong bối cảnh cuộc đua có dấu hiệu nóng lên trong những năm gần đây, cùng việc xuất hiện nhiều lo lắng rằng Trái đất ngày càng chật chội với loài người, Nga và Mỹ đều đang thể hiện tham vọng sớm đưa con người lên sinh sống trên hành tinh Đỏ và đánh dấu chủ quyền lần lượt với các thực thể ngoài không gian, bao gồm cả Mặt trăng.

Trong khoảnh khắc xúc động trước đám đông hàng chục ngàn người ủng hộ tại lễ Quốc khánh 4-7-2019 vừa rồi ở thủ đô Washington, Tổng thống Mỹ Donald Trump khiến cả thế giới bất ngờ khi tuyên bố: “Chúng ta chắc chắn sẽ sớm cắm cờ Mỹ trên sao Hỏa sau thời gian dài chờ đợi”.Truyền thông Mỹ cho rằng kế hoạch cắm cờ lên sao Hỏa của ông Trump có thể được đưa ra trong lúc xúc động trước đám đông, song các chuyên gia nhận định kế hoạch đó không phải bất khả thi và dường như đang được tiến hành. 

Ông Trump từng nhiều lần khẳng định ông sẽ đầu tư cho các hoạt động chinh phục không gian. Năm 2017, TT Trump đã ký ban hành “Chỉ thị số 1 về không gian”, nhấn mạnh trọng tâm trong những năm tới của ngành hàng không vũ trụ Mỹ là trở lại Mặt trăng và tiến tới sao Hỏa,t hậm chí đã duyệt chi tổng cộng khoảng 22,6 tỷ USD cho NASA toàn quyền sử dụng trong năm tài khoá 2020.

Hồ Hoàng Anh tổng hợp

Chủ đề chính: #khoa_học_vũ_trụ

Bình luận về bài viết này
0 bình luận

Đang tải bình luận...


Đang tải nội dung cho bạn