Phân tích phim Interstellar - Phần 4: Câu chuyện (3)

Bộ phim đặt ra vô số các mâu thuẫn mà chủ yếu là sự va đập với Alan. Tất cả nửa đầu phim khắc họa một hình tượng duy lý mạnh mẽ ở Alan, để rồi toàn bộ nửa sau được sắp đặt cho sự sụp đổ của tính duy lý đó. Thế nhưng toàn bộ tác phẩm đã được dựng lên để tổng lực tấn công vào duy lý của Alan từ trước. Khởi đầu là phát pháo đầu tiên của Brand về tình yêu, để rồi sự bội tính của Mann, sự bế tắc của giải pháp A. Tất cả đều là nhũng mâu thuẫn ở mức độ hình tượng đại diện nhân loại, nói cách khác đó là những đối đầu triết học.

Ở nhiều phần cảm nhận phim bằng tiếng Việt dễ thấy trên mạng, tôi nhận ra rằng thay vì người ta xem phim và tiếp nhận thông cũng như thấu hiểu vì sao Nolan phải sắp đặt như thế, thì người ta thường thích thú tự đóng vai trò đạo diễn hay biên kịch, muốn bộ phim diễn ra thế này hoặc thế khác. Thành thật mà nói đó là xu hướng của thời đại. Như đã nhắc ở bài trước, khán giả thông minh ở thời nay thường muốn mình được chừa chỗ trên ghế đồng sáng tác. Thế nhưng, giống như một người dùng quyền tự do ngôn luận để tranh luận thì một số khác dùng ngôn luận để chửi bới. Quyền cũng có giới hạn. Và người khán giả thông minh chính là người nhìn thấy giới hạn đó.

Hãy chỉ sáng tạo trên nền dữ kiện tác phẩm đưa ra, nếu không những sáng tạo thêm vào hay bất cứ lý luận nào về mặt nội dung cũng sẽ trở nên kệch cỡm và xa rời với chính tác phẩm đó. Điều đó không có gì sai cả vì ai hiểu không đúng thì người đó thiệt hại, nhưng nó sẽ sai khi một người không có đủ chuyên môn cố thúc đẩy người khác cảm nhận và đồng ý với mình. Đâu đó người ta nói rằng sao không khai thác tâm lý của Murphy hay Romily khi bị bỏ rơi, sao không khai thác riêng Mann hay bỏ phức anh đi, sao không nói nhiều hơn về Tom mà cứ phải đi theo Alan? Xin hỏi rằng chủ đề của Nolan là gì? Nếu khai thác hoặc không khai thác những nhân vật đó, nó có đưa chúng ta tới chủ đề đó không?

Ngay từ đầu Nolan đã đặt một câu hỏi lớn cho toàn thể nhân loại: Sống thế nào cho tương lai? Nếu chúng ta khai thác về Murphy, đó là tâm lý thù hận cha mình, khai sáng về lẽ sống còn và còn gì? Một con người hoàn toàn đi theo vật lý lý thuyết ở hậu tuyến, chắc chắn không thể va chạm với nhiều câu hỏi triết học về tính người và sự tồn tại của tình yêu như Alan. Còn Romily? Đơn giản hơn, đó là hội chứng du hành gia khi người ta bị cô lập với không gian, chờ đợi mỏi mòn, bế tắc với những quan sát lỗ đen. Thậm chí còn có nguy cơ bẻ lái qua câu chuyện về sinh tồn. Hay thê thảm hơn là tám mươi phút phim siêu thực về hành trình tìm ra triết học của tồn vong mà chả giúp gì cho tương lai nhân loại trong phim, bởi ông ta không thể gửi tin về trái đất.

Nếu xóa bỏ chuyến đi tới Miler thì sao? Thì mâu thuẫn với Brand về quan niệm tình yêu sau đó sẽ biến mất. Bởi sự thất bại Miler là dấu mốc quan trọng để cán cân Mann hay Edmund trở nên hiệu quả. một mệnh đề nhỏ về sự dối lừa của Alan dành cho gia đình sẽ không xuất hiện, khiến khoản trống về nhân cách và cách hành xử của giáo sư Brand lừa dối toàn thế giới sẽ không còn khả năng được điền khuyết, khiến nhân vật này dễ bị méo mó (và hẳn là nó đã bị méo mó với các nhà bình luận viên Việt).

Mann thì sao? Vì sao phải đặt sự phản bội của Mann vào đó? Đơn giản, một lần nữa vì đó là một bộ mặt lông lá của con người. Hãy nhớ rằng phim khai thác chủ đề gì, và rõ ràng những Mann lẫn giáo sư Brand bày ra đã thể hiện xuất sắc các trạng thái con người khi đối mặt với sự diệt vong. Sẽ ra sao nếu mất Mann, chúng ta sẽ mất đi mâu thuẫn ghê gớm khi duy lý không chỉ dẫn tới sai lầm, mà còn dẫn tới sự tàn độc. Duy lý đã bị Napoleon lợi dụng, và bây giờ tiếp tục bị lợi dụng ở một tương lai khác. Rõ ràng đây là một câu chuyện triết học ba bốn bên của Alan với Mann; Mann, Alan và Brand; TARS với Mann. Đành rằng, một lần nữa người ta phải điền khuyết rất lớn vào nhân cách và câu chuyện ở đây.