Tuệ Minh

Tìm hiểu phong tục tắm lá thuốc người Dao

Đăng 8 năm trước

Tắm lá thuốc của người Đỏ có tác dụng điều trị phong thấp, đau nhức xương, chân tay tê mỏi, bị cảm, căng thẳng, mệt mỏi và đặc biệt tốt cho phụ nữ sau khi sinh

Từ xa xưa, người Việt đã biết sử dụng nhiều bài thuốc nam để điều trị và chăm sóc sức khoẻ. Các loại thảo mộc này được dùng để uống, xông hơi, tắm hoặc ngâm chân. Qua nhiều năm lưu truyền, người Dao đỏ vẫn lưu giữ được sự tinh tế của những bài thuốc gia truyền đó.

1. Bài tắm lá thuốc cổ truyền của người Dao đỏ

Bài tắm lá thuốc cổ truyền của người Dao đỏ ở vùng miền núi phía Bắc đã trở thành một sản phẩm du lịch giàu bản sắc văn hoá độc đáo, làm tăng thêm sức hấp dẫn với du khách bốn phương, khiến ai cũng muốn quay lại lần sau.

Ruộng bậc thang miền núi phía Bắc

Người Dao là dân tộc bảo tồn được nhiều nghi lễ truyền thống, đặc biệt là kỹ thuật in hoa văn trên vải và thuốc tắm lá. Bản làng của người Dao đỏ thường nằm cheo leo nơi lưng chừng núi cao. Cuộc sống lại gắn liền với rừng già nên người Dao rất giỏi nghề thuốc. Những bài thuốc được lưu giữ và truyền lại từ đời này qua đời khác cho những người phụ nữ trong nhà. Tắm nước lá suốt bốn mùa đã trở thành một thủ tục tất yếu cho đồng bào Dao.

2. Cách pha chế nước tắm cầu kì của người Dao đỏ

Cách pha chế nước tắm hơi cầu kỳ  vì mỗi loại thảo dược đều có một đặc tính và cách pha chế khác nhau. Không phải ai cũng lên rừng hái lá thuốc được. Những bà mế người Dao nắm giữ bí quyết bốc thuốc cổ truyền rồi truyền dạy cho con gái nhận mặt cây thuốc. Những người phụ nữ đeo gùi lên vai, cầm con dao quắm, thoăn thoắt leo lên sườn núi lưng nhà mình để lấy lá thuốc. Có cây ở trên rừng nhưng cũng có cây được trồng trong vườn nhà. Trung bình mỗi thùng nước tắm được pha chế bởi 9 loại thảo dược khác nhau. Có loại được phơi hoặc sao khô, có loại phải để tươi nguyên. Cây để nấu nước tắm thường dùng tươi hoặc đã làm khô. Nếu sử dụng tại chỗ cho nhu cầu trong gia đình hay cho khách tắm tại nhà thì dùng tươi. Đối với một số cây hiếm, cần dự trữ để sử dụng quanh năm thì người ta phải làm khô (thường bó lại từng nắm nhỏ rồi để trên gác bếp). Số lượng thuốc tắm tùy thuộc vào lượng nước và cho từng độ tuổi. Thuốc tắm của người Dao đỏ ở bản Tả Phìn (Sapa, Lào Cai) có nhiều loại cây hơn so với thuốc của các nhóm người Dao khác, dao động từ 10 đến hơn 100 loại khác nhau, tùy mục đích sử dụng.

Những bà mế người Dao nắm giữ bí quyết bốc thuốc cổ truyền

Nước thuốc được đổ vào một thùng gỗ tròn, pha thêm nước lạnh vừa phải để ngâm tắm. Cây thuốc tươi hoặc sau khi đã phơi khô được chặt nhỏ, cho vào một chiếc nồi lớn rồi đun sôi bằng củi, đun liên tục trong vòng từ 30 - 45 phút, khi nước chuyến sang màu huyết dụ và có độ sánh như rượu vang là đạt yêu cầu. Chất lượng bồn tắm rất quan trọng, bồn tắm phải được làm từ gỗ pơmu, đây là loại gỗ có mùi thơm đặc trưng của tinh dầu, vân gỗ đẹp, rất bền. Phòng tắm nhỏ khép kín, khi đó hơi nước của lá tắm bốc lên hòa quyện với mùi thơm của gỗ tạo thành  một mùi đặc trưng quyến rũ.

Nước thuốc chuyến sang màu huyết dụ và có độ sánh như rượu vang

Khi thấy nước đủ độ nóng phù hợp với mình thì bước vào... sau đó ngâm mình trong bồn tắm, hít thở làn hơi nước nóng ấm ngào ngạt hương thơm, càng lúc bạn càng nghe cơ thể mình “giãn” ra một cách sảng khoái. Cảm giác tê rát xuất hiện trong vài phút đầu do nhiệt độ của nước. Tiếp đó, mùi lá thuốc xông lên mũi, lên mắt, lên miệng làm ta thoáng khó chịu vì mùi lạ. Nhưng ngay lập tức, mọi giác quan rơi vào trạng thái bồng bềnh và êm ái. Mồ hôi rịn trên trán. Da đỏ như tôm luộc. Các cơ bắp như một sợi dây được nới lỏng. Ngâm chừng 15 - 20 phút thì phải bước ra khỏi bồn vì ngâm lâu có cảm giác “say” như say sóng, say thuốc lào. Bấy giờ bạn sẽ nghe cơ thể mình sạch sẽ tinh tươm, như được ai đó kỳ cọ, da dẻ hồng hào, tươi nhuận, đầu óc sảng khoái, thư thái và nhẹ bỗng.

Bồn tắm phải được làm từ gỗ pơmu

3. Công dụng từ việc tắm nước lá của người Dao đỏ

Do đặc thù địa hình, người dao tự sinh, tự làm bà đỡ nên việc sử dụng nước lá để tắm khử trùng là điều tất yếu. Phụ nữ sau khi sinh nếu được tắm bằng nước lá thường xuyên sẽ giúp lưu thông khí huyết, phục hồi sức khỏe rất nhanh. Bởi vậy chỉ trong thời gian ngắn người sản phụ Dao đã có thể lên nương làm rẫy, có khi còn địu cả đứa trẻ sơ sinh đi cùng. Nam giới khi bị cảm, căng thẳng, mệt mỏi có thể dùng nước tắm, sẽ loại bỏ mỏi mệt, tăng cường sinh lực, giải độc tố trong cơ thể.

Với người già, nước lá điều trị phong thấp, đau nhức xương, chân tay tê mỏi, trị ra mồ hôi tay, chân có mùi. Trẻ con được tắm rửa nước lá định kỳ sẽ loại bỏ các bệnh mụn nhọt và các bệnh ngoài da làm cho da dẻ trẻ con mịn màng, hồng hào. Tuỳ từng người, nếu ngâm thuốc tắm quá lâu có thể sẽ bị say thuốc và buồn ngủ. Trong trường hợp này chỉ cần nằm nghỉ hoặc ngủ một lúc sẽ hết.

Thuốc tắm của người Dao đỏ không chỉ đơn thuần là một phương pháp chăm sóc sức khoẻ của người dân tộc, mà còn là một yếu tố cấu thành bản sắc văn hoá của người Dao.

Tuệ Minh

(Tổng hợp từ Internet)

Chủ đề chính: #tắm_lá_thuốc_người_Dao_đỏ

Bình luận về bài viết này
0 bình luận

Đang tải bình luận...


Đang tải nội dung cho bạn