Vài nét cơ bản về Quyền Con người

Khái niệm

Theo Văn phòng Cao ủy Liên Hợp quốc về Quyền con người (OHCHR), "Quyền con người là những bảo đảm pháp lý toàn cầu (universal legal guarantees) có tác dụng bảo vệ các cá nhân và nhóm chống lại những hành động (actions) hoặc sự bỏ mặc (omissions) mà làm tổn hại đến nhân phẩm, những sự được phép và tự do cơ bản (fundamental freedoms) của con người.

Những đặc điểm cơ bản của Quyền con người

1. Tính phổ biến (Universal):

Quyền con người là những gì bẩm sinh, vốn có của conngười và được áp dụng bình đẳng cho tất cả mọi mọingười, không có sự phân biệt đối xử trên bất kỳ cơ sở nào( giới tính, tôn giáo, dân tộc…)

2. Tính không thể phân chia (Indivisible): 

Mọi quyền con người đều có tầm quan trọng như nhau, vềnguyên tắc không có quyền nào được coi là có giá trị cao hơnquyền nào. 

Tuy nhiên, tùy vào một số trường hợp mà một số quyền được ưu tiên áp dụng. Ví dụ, trong khu vực môi trường nước ô nhiễm nặng thì quyền được sống trong môi trường trong lành, quyền được tiếp cận nguồn nước sạch sẽ được ưu tiên quan tâm hơn quyền bầu cử.

3. Tính không thể bị tước đoạt (Inalienable): Các quyền con người không thể bị tước đoạt hay hạn chế một cách tùy tiện bởi bất cứ chủ thể nào, kể cả các cơ quan và quan chức nhà nước, trừ một số trường hợp đặc biệt do luật pháp quy định.

4. Tính liên hệ và phụ thuộc lẫn nhau (Interrelatedand Interdependent) 

Sự vi phạm một quyền sẽ trực tiếp hoặc gián tiếp gây ảnhhưởng tiêu cực đến việc bảo đảm các quyền khác, vàngược lại, tiến bộ trong việc bảo đảm một quyền sẽ trựctiếp hoặc gián tiếp tác động tích cực đến việc bảo đảm cácquyền khác.

Các quyền con người được bảo vệ trong Luật Nhân quyền Quốc tế

1. Các quyền dân sự, chính trị

Nhóm quyền dân sự 

• Quyền không bị phân biệt đối xử, được thừa nhận và bìnhđẳng trước pháp luật 

• Quyền sống, tự do và an ninh cá nhân 

• Quyền xét xử công bằng 

• Quyền về tự do đi lại, cư trú 

• Quyền được bảo vệ đời tư 

• Quyền tự do tư tưởng, tín ngưỡng, tôn giáo 

• Quyền kết hôn, lập gia đình và bình đẳng trong hôn nhân

Nhóm quyền chính trị

• Quyền tự do biểu đạt 

• Quyền tự do lập hội

• Quyền tự do hội họp một cách hoà bình 

• Quyền tham gia vào đời sống chính trị

2. Các quyền kinh tế, văn hóa, xã hội

Nhóm quyền kinh tế:

• Quyền được hưởng và duy trì tiêu chuẩn sống thích đáng 

• Quyền lao động

Nhóm quyền văn hoá:

• Quyền giáo dục 

• Quyền được tham gia vào đời sống văn hoá và được hưởngcác thành tựu khoa học

Nhóm quyền xã hội: 

• Quyền được hưởng an sinh xã hội 

• Quyền được hỗ trợ về gia đình 

• Quyền được hưởng sức khoẻ về thể chất và tinh thần