Võ Tánh - Trung liệt anh hùng - Tây sơn uất ức

Vào những thời khắc quyết định thành bại giữa trận chiến Tây Sơn và Nguyễn Ánh. Ông bị quân chủ lực của Vua Cảnh Thịnh bao vây dữ dội ngoài thành Quy Nhơn. Tướng Tây Sơn là Trần Quang Diệu sai đắp lũy chung quanh thành và chia quân vây bốn mặt, Võ Văn Dũng thì đôn đốc thủy quân phòng giữ cửa Thị Nại. Cuộc bao vây kéo dài đến 14 tháng. 

Nhận được tin, Nguyễn Ánh điên cuồng cùng Lê Văn Duyệt và Võ Di Nguy đem đại binh ra tìm cách giải vây cho Quy Nhơn cứu Võ Tánh. Dùng binh pháp “Vây Ngụy cứu Triệu” đánh mạnh vào quân cảng Thị Nại để buộc Tây Sơn rút binh từ Quy Nhơn về và giảm áp lực cho Võ Tánh. Nhưng vì đây là đất tổ của nên Quân Tây Sơn quyết lấy cho bằng được, Trần Quang Diệu vây ráp cực kỳ chặt chẽ. Pháo nổ liên hồi, thương vong vô số. 

Võ Tánh liền gửi mật thư cho Nguyễn Ánh: “Chúa công không cần phải cố gắng để cứu tôi. Hãy chiếm lại Kinh Thành Huế, đòi lại đất tổ của Ngài, Tôi sẽ giữ chân quân chủ lực của chúng ở đây, cơ hội phục hưng gia tộc ngàn năm có một đã đến rồi!”.

Nguyễn Ánh nhận được thư, lòng đầy cay đắng xen lẫn xúc động. Ông ngồi suy nghĩ hồi lâu rồi ra quyết định:”Rút toàn bộ quân cứu viện lên thuyền tiến về Huế, quyết chiếm lại cố đô.” Trước khi nhổ neo, ông hướng về Quy Nhơn, vái lạy rồi ra đi. 

Và quả thật, vị Chúa công trẻ tuổi này đã đại thắng và lấy lại kinh đô đã mất. Võ Tánh cười sảng khoái nói: "Xong rồi, mọi chuyện đã chết thúc, thế cục đã an bài. Gia quyến lại trung hưng một lần nữa. Ngài làm tốt lắm!” 

Lúc này tại Quy Nhơn, Binh sĩ lo lắng, thuộc tướng liền tâu: "Võ Tướng Quân, Việc xong rồi chúng ta nên mở đường máu rút khỏi đây thôi. Tây Sơn mà phá được thành thì không còn kịp đâu thư Ngài."

Ông gạt phắt: “Hừ ! Ta nhận lệnh giữ thành, dù bại vong ta vẫn ở lại đây, nhưng ta hứa sẽ cứu tất cả huynh đệ”. Rồi ông gửi thư cho địch thủ Trần Quang Diệu đề nghị trả lại Quy Nhơn cho Tây Sơn với điều kiện tha cho toàn bộ binh sĩ nhà Nguyễn. 

Người cuối cùng còn sống của Tam Hùng Gia Định, đến lầu bát giác rồi chất rơm, đổ thuốc súng châm lửa quyên sinh. Để lại người vợ trẻ đẹp Ngọc Du. 

Trần Quang Diệu vào được bên trong thành thì xúc động nghẹn ngào. Ông tiếc thương cho vị tướng tài trung dũng. Rồi ra lệnh thành toàn cho di nguyện của Võ Tánh. Tha mạng cho tất cả hàng binh nhà Nguyễn tại Quy Nhơn.

Mộ Võ tánh giờ đây vẫn còn, Dân Quy nhơn tiếc thương thường ngâm câu hát: 

”Ngó lên ngọn tháp Cánh Tiên 
Cảm thương quan Hậu thủ thành ba năm!”