Cận cảnh phong tục bốc mộ (Cải Táng)

Tôi chia sẻ bài viết và hình ảnh dưới đây đã được sự đồng ý của tác giả Góc Nhìn của Bố KIT. Mọi bình luận các bạn vui lòng lịch sự và tôn trọng người đã khuất!

Mọi thứ có thể mua bán và sang tên trừ mộ phần của tổ tiên của các dòng họ. Hơn thế nữa, thời gian sống thì rất rất ngắn so với thời gian chết nơi cõi vĩnh hằng, bởi vậy việc sửa sang, quy tập mồ mả và cải táng mộ phần được coi là việc hết sức trọng đại tại nhiều gia đình.

Phong tục bốc mộ khởi nguồn từ miền Bắc, một số tài liệu cho rằng xuất phát từ việc quan lại và thương lái Trung Quốc chết tại nước ta và họ có nhu cầu đưa xương cốt về chính quốc, dần dần việc này trở thành lệ rồi thành phong tục. Tuy nhiên, thông tin này chưa được kiểm chứng nên các bạn cũng không nên hoàn toàn tin tưởng. Thông tin có thể tin tưởng là vì đặc thù địa lý của đồng bằng Bắc Bộ phần nhiều là đất cát phù xa, khi chôn người đã khuất nhiều năm sẽ bẩn; cộng thêm quan tài không phải ai cũng có điều kiện đóng bằng gỗ tốt, nên có thể trở nên mục ruỗng, sập, vụn nát rồi đè lên cơ thể người đã khuất. Việc bốc mộ xuất phát từ mong muốn của người còn sống duy tâm giúp cho người đã khuất không phải sống phần đời ở phía bên kia trong hoàn cảnh như vậy.

Việc xem giờ tốt và chọn người động thổ là điều hết sức quan trọng và mang yếu tố duy tâm trong phong tục bốc mộ. Một số gia đình gặp các thầy phong thủy, tướng số; một số khác đơn giản là hỏi các thầy trên chùa.

Trước khi chính thức động thổ, con cái trong nhà chuẩn bị các đồ đạc cần thiết như lều bạt cho người nhà nghỉ ngơi, đồ ăn thức uống nhẹ, hương khói xin phép người đã khuất thực hiện việc bốc mộ.

Người được chọn để động thổ là người thân trong gia đình có tuổi đời phù hợp đã được lựa chọn kĩ càng. Người động thổ sẽ dùng cuốc, xẻng để xới đất tại 04 góc của ngôi mộ và chính giữa ngôi mộ. Tóm lại là sẽ thực hiện 05 lần cuốc, đào đất như vậy.

Trước kia, các thủ tục cần thiết trong phong tục bốc mộ đều được con cái trong nhà trực tiếp làm. Song tại một số địa phương hiện đại hơn, cầu thị hơn, thì một số phần việc thậm chí là toàn bộ các phần việc sẽ thuê những "người có chuyên môn" đảm nhiệm. Trong ảnh là những thợ "bốc mộ" đang đào, xới phần đất trên mộ cho đến khi lộ quan tài. Việc này không cần thiết phải thực hiện vào ban đêm như nhiều người nói. Việc này hoàn toàn có thể thực hiện vào ban ngày bởi đây có thể coi là một bước chuẩn bị mà thôi.

Nhiều ngôi mộ đào rất sâu và vất vả, tuy nhiên mộ ông nội được làm trong một bể xi măng như ước nguyện không bốc mộ của ông nên việc đào đến phần nắp bể là khá nhanh và đơn giản. Có lẽ với kinh nghiệm này, các gia đình nếu chôn người thân thì nên thực hiện bởi nó nhanh, sạch sẽ và đảm bảo an toàn cho người đã khuất.

Tiểu quách được mua sẵn, vệ sinh sạch sẽ trước khi dùng đến. Hiện các bộ tiểu quách có mẫu mã và hình thức rất đẹp và phong phú không như xưa kia. Giá một bộ tiểu quách như thế này cũng chỉ vào khoảng dưới 3 triệu đồng.

Tấm bia mộ của ông nội được đặt sang bên cạnh. Nhiều gia đình sẽ chôn tấm bia này cùng với hài cốt sau khi bốc mộ tại vị trí mới.

Người thân trong gia đình đang thực hiện việc dựng lều bạt che phủ phần mộ. Việc che phủ này có lẽ là tránh ánh nắng mạnh chiếu vào quan tài đồng thời đảm bảo an toàn, tránh mưa gió cho những người nhà trong quá trình bốc mộ.

Khi đào đến nắp quan tài, người thân trong gia đình sẽ hé mở nắp quan ra để những khí không tốt cho sức khỏe sẽ thoát ra bên ngoài tránh gây nguy hiểm cho người thân khi bốc mộ. Khi hé nắp quan tài, với kinh nghiệm bốc mộ nhiều năm người ta có thể phán đoán được các phương án cần phải tiến hành nếu thi thể người đã khuất chưa phân hủy hết do tác động của nhiều yếu tố khác nhau như khu vực chôn có nước không, người đã chết khi còn sống có dùng nhiều thuốc kháng sinh không vvv. Người thân trong gia đình sẽ phải thay phiên nhau trông coi phần mộ để hương khói và tránh mất mát hài cốt hoặc tài sản trong quan tài. Việc này thực tế đã xảy ra trong quá khứ tại nhiều địa phương.

Hương sẽ phải liên tục thắp không ngừng nghỉ trong suốt quá trình bốc mộ.

Việc đào đến nắp quan tài thực hiện xong vào khoảng 3h chiều. Mọi người trong gia đình sẽ cắt cử thay nhau trông đến 2h30 sáng ngày hôm sau - thời điểm diễn ra các thủ tục còn lại khi bốc mộ

Việc đào đến nắp quan tài thực hiện xong vào khoảng 3h chiều. Mọi người trong gia đình sẽ cắt cử thay nhau trông đến 2h30 sáng ngày hôm sau - thời điểm diễn ra các thủ tục còn lại khi bốc mộ

Thời điểm cuối năm là lúc nhiều gia đình cùng chọn ngày đẹp để bốc mộ. Trong ảnh có 2 gia đình cùng bốc mộ vào ngày hôm đó.

Nghĩa trang vào đêm rất nhộn nhịp bởi có 03 nhà bốc mộ đêm nay. Mọi người râm ran nói chuyện trong ánh sáng le lói của đèn pin

Công cụ bốc mộ cũng đơn sơ. Trong ảnh là các bình nước sạch được chuẩn bị để rửa hài cốt được các người thi công mang theo, họ thực hiện vài nhiệm vụ bốc mộ trong suốt cả đêm nay.

Trang bị bảo hộ với người bốc mộ đơn giản là hai chiếc găng tay và khẩu trang.

Thanh niên chờ tới lúc bốc mộ thường đánh bài, đánh cờ cho mau qua thời gian. Nếu không sẽ rất mệt vì thời tiết lanh và hiu quạnh ngoài nghĩa trang đêm đông như thế này

Tới đúng giờ, nắp quan tài chính thức được mở hoàn toàn. Khoảng 30 phút sau thời điểm này, việc bốc mộ mới chính thức được bắt đầu.

Những người thân trong gia đình kiểm tra lại thi thể và đồ đạc chôn cùng với người đã khuất. Với những kinh nghiệm khi chôn cất, họ có thể biết được tình trạng tiêu hủy ra sao, đồ đạc như thế nào. Nước trong quan tài trong, không có mùi và ông nội cũng đã mất 10 năm nên việc tiêu hủy hết là điều rất rõ ràng.

Trong lúc chờ đợi, những người thực hiện bốc mộ đang chuẩn bị tiểu đựng hài cốt. Tiểu sẽ được lót giấy vàng vào đáy và xung quanh thành, sau đó phủ một lớp vải đỏ.

Tiểu đã được trang trí xong với một lớp vải đỏ cuối cùng. Những người thân trong gia đình đang ngồi xung quanh chờ đợi.

Chân dung người thợ bốc mộ. Họ rất ngại để lộ chân dung của mình vì lo ảnh hưởng tới "cảm giác" của người khác khi gặp họ ngoài đời thật. Bởi vậy, những người này sẽ bịt kín mặt trong suốt quá trình bốc mộ. Đây đã là đám thứ 2 trong đêm nay của họ.

Thu nhập trung bình với một người cho việc bốc 1 ngôi mộ là 800.000 - 1 triệu đồng. Chỉ những ngày tốt vào dịp cuối năm họ mới làm nghề này. Những tháng khác, họ làm những công việc bình thường như các người dân hiện nay.

Đúng đến giờ đã xem từ trước, xương sọ của ông nội được đem lên trước.

Phần thi thể còn lại được gói gọn trong 1 túi lưới - đây là bộ phận được dùng trong các quan tài hiện nay để đảm bảo tránh thất lạc xương cốt của người đã khuất khi bốc mộ. Trong ảnh, toàn bộ túi lưới được đem đặt lên 02 tấm chiếu, hai người thợ lần lượt tìm xương cốt bên trái và bên phải.

Hai người thợ lần mò từng ly từng tí hai bên trái phải hài cốt để đặt những mảnh xương cho phù hợp, đảm bảo không thất lạc.

Hài cốt lần lượt được rửa nhiều nước với nước sạch. Khi nước đã vẩn đục, nước sẽ được đổ vào một cái rổ rất mau để tránh rơi rớt những mảnh xương nhỏ như răng, đốt ngón chân ngón tay. Cuối cùng hài cốt sẽ được rửa qua nước vàng (trà thơm tẩy uế) lau khô và cho vào tiểu.

Việc sắp xếp xương vào tiểu được thực hiện cẩn thận từ đầu xuống chân. Đặc biệt là phải đảm bảo đúng bên phải và bên trái. Việc sắp xếp này đòi hỏi kinh nghiệm lâu năm.

Xương sườn là xương cuối cùng đặt vào tiểu. Các bạn để ý có thể thấy xương sườn khi sắp xếp có hình một trái tim rất đẹp nằm ngay ở phần ngực của hài cốt.

Vẻ mặt của người thân trong quá trình bốc mộ.

Lớp vải đỏ sẽ được phủ kín lại, chỉ để hở phần xương sọ. Sau đó, những tấm giấy vàng hình tam giác sẽ được lần lượt phủ lên phần từ cổ xuống chân tiểu như một tấm áo. Để đánh dấu đầu và chân, người ta sẽ dùng biểu tượng tròn cho phần đầu và vuông cho phần chân ngay ngoài tiểu. Người nhà theo dõi kĩ để tránh nhầm hướng hài cốt. Tiền bạc, vàng, bạc sẽ được con cái cho vào trong tiểu cùng với hài cốt.

Tiểu được cho vào quách và các con sẽ mang đến khu vực an nghỉ mới. Theo giờ đã xem, việc hạ huyệt sẽ diễn ra vào 7h sáng, nên mọi người sẽ lại nằm bên cạnh ông trong suốt đêm. Chính mình đã được hiểu cảm giác lạnh tê tái ngoài nghĩa địa như thế nào trong đêm lạnh ...

7h sáng hôm sau, người thân trong gia đình thực hiện việc hạ huyệt hài cốt bằng vải trắng. Trước khi hạ, nước vàng (trà thơm tẩy uế) được tưới xuống dưới.

Tiền bạc sẽ được thả cùng với tiểu quách khi chôn cất.

Bia ở phần mộ cũ cũng được chôn lấp. Thường khi chôn lấp, người ta dùng cát làm lớp lót, sau đó dùng đất sạch để giữ cho người an nghỉ được mát mẻ và cuối cùng là lớp cát ở bên trên.

Nước vàng (trà thơm tẩy uế) sẽ được tưới một lần cuối cùng. Nước này có ý nghĩa là nước liền thổ. Phần mộ tiếp tục được xây dựng 2 - 3 ngày tiếp theo.

Nhìn vào một nghĩa trang, người ta có thể hiểu sự thống nhất, lề thói hay mức độ văn minh của một xã hội thu nhỏ.

Video tổng hợp các hình ảnh:

Tác giả: Góc Nhìn của bố KIT