Halloween – Lịch sử nguồn gốc và truyền thuyết

Trong một thời gian dài, người ta đã nhầm lẫn giữa Halloween và lễ hội hóa trang, cho rằng Halloween là một biến tướng của lễ hội này. Nhưng thực ra điều này không phải, Halloween có nguồn gốc xa xưa mà cao quý hơn nhiều.

Ở đây cũng xin nhắc lại một chút về lễ hội hóa trang. Lễ hội hóa trang hay còn được gọi là dạ hội hóa trang xuất phát từ những quý tộc châu Âu thời trung cổ khi mà những lãnh chúa tụ hội lại, mua bán đấu giá những chiến lợi phẩm, những đồ có giá trị nhưng lai lịch bất chính, các lãnh chúa đã quy ước với nhau đeo mặt nạ để che dấu thân phận của mình. Lâu dần các quy ước này trở thành một ước lệ và diễn biến thành những buổi tiệc tùng với chiếc mặt nạ hoặc những bộ trang phục hóa trang một cách kỳ dị của người tổ chức dạ hội.

Lịch sử các quý tộc châu Âu phát triển với những bức tranh sáng và tối những tội ác và những di sản văn hóa quý giá xen lẫn vào nhau trong một thời kỳ dài và tất nhiên ở đây không phải là nơi để chúng ta bàn luận, hy vọng một lúc nào đó được cùng các bạn nói nhiều hơn về đề tài này.

Lịch sử nguồn gốc xa xưa của Halloween

Các học giả cho chằng Halloween có nguồn gốc trước cả đạo thiên chúa và lễ hội hiện nay chỉ là kết quả đã Kito hóa của tục Samhain lệ cổ xưa.

Khi kết thúc một mùa hè và thời tiết chuyển sang đông thì người Celt tổ chức lễ hội Samhain. Đây là lễ hội tổ chức vào ngày đầu tiên của năm mới và các bạn cũng lưu ý rằng người Celt là một trong những cư dân đầu tiên của châu Âu sống ở Ireland và miền bắc nước Pháp hiện nay, lễ hội Samhain được biết đến cách đây khoảng hơn 2000 năm – khi mà thiên chúa chưa ra đời.

Sau khi kết thúc mùa hè, bắt đầu mùa đông lạnh lẽo và tràn đầy bóng tối, người Celt tin rằng trong ngày đầu tiên ấy, vào đêm trước của năm mới thì ranh giới giữa sự sống và cái chết trở nên mờ nhạt, thế giới giữa người sống và người chết có thể giao xoa với nhau và điều này khiến cho những linh hồn xưa cũ có thể tìm được đường về cõi người sống.

Truyền thuyết này của người Celt khiến cho người ta liên tưởng đến một truyền thuyết khác cũng tương tự ở phương đông với quỷ thành Phong Đô và một ngày linh hồn người chết có thể vất vưởng ở nhân gian.

Người Celt ăn mừng lễ hội Samhain không phải nhắm mục đích xua đuổi các linh hồn mà đúng như ý nghĩa  của từ “ăn mừng” tức là chào đón, hân hoan và vui vẻ. Người Celt tin rằng các linh hồn ngoài gây ra những điều xấu như: gây ra những điều rắc rối hay gây hại cho mùa màng, cây trồng thì linh hồn còn có tác dụng tích cực khác. Sự hiện diện của linh hồn là nguồn sức mạnh cho các Druid và các linh mục (thầy tu) Celtic có thể đưa ra các dự đoán về tương lai. Với các tộc người như người Celt thì các Druid hay thầy tu là những người có vị trí cao cả trong cộng đồng, nắm giữ quyền quyết định cho sự tồn vong của cả tộc. Những lời tiên tri của những người lãnh đạo tôn giáo này sẽ là nguồn gốc của sự yên ổn, vui sướng cũng như là phương hướng dẫn dắt họ đi tiếp trong sự tăm tối của mùa đông hay những biến động sống còn của thiên nhiên.

Trong sự kiện này, các Druid đóng vai trò là người chủ tế, họ đốt lên một đống lửa thiêng và những người dân sẽ tụ tập nhảy múa xung quanh đống lửa này, đốt những cây cỏ là cho lửa cháy to thêm và giết những động vật làm lễ hiến tế cho các vị thần Celtic. Trang phục của người tham gia lễ hội là những chiếc mặt nạ làm từ những chiếc xương đầu thú và quần áo làm từ những bộ da. Tất cả vẽ nên cho chúng ta về một lễ hội hoang dại, ma mị nhưng đầy lòng tin và sùng kính thần linh.

Trước khi đống lửa thiêng dập tắt lúc lễ hội kết thúc, người dân sẽ nhóm lò sưởi của nhà mình bằng những mồi lửa được lấy từ đây, họ tin rằng ngọn lửa thiêng liêng này đã được các thần chứng giám, được các linh hồn bảo hộ và sẽ giúp họ vượt qua mùa đông dài giá rét.

La Mã hóa, Kito hóa và định danh Halloween

Vào năm 43 sau CN, đế chế La Mã cai trị hầu hết các vùng đất của người Celt và nô dịch họ cả về vật chất và văn hóa trong vòng 400 năm. Trong thời gian này đã có hai lễ hội nguồn gốc La Mã được cử hành kết hợp với lễ hội truyền thống Samhain của người Celt. Đầu tiên là Feralia – một ngày cuối tháng 10 người La Mã kỷ niệm sự ra đi của người chết và thứ hai là ngày tôn vinh nữ thần Pomona – vị thần của hoa quả và cây cối.

Ngày 13 tháng 5 năm 609 được đức giáo hoàng Boniface IV quy định là ngày kỷ niệm và tôn vinh những linh hồn tử vì đạo và được chấp hành trên các nhà thờ của Kito. Giáo hoàng Gregory III (731-741) đã mở rộng ngày lễ này nhằm kỷ niệm tất cả các vị thánh và những người tử vì đạo và dời ngày 13 tháng 5 thành ngày 1 tháng 11.

Người ta tin rằng Kito giáo đã nỗ lực xóa bỏ dấu ấn của các tôn giáo cũ của người Celt bằng các thay thế các ngày lễ cũ bằng những lý niệm và ngày lễ tương đương, bằng chứng là những nhà thờ ở đây sẽ bị xử phạt nếu không tổ chức.

All Souls Day được tổ chức tương tự như lễ Samhain của người Celt với những đống lửa, diễu hành và hóa trang với nhưng bộ trang phục như các vị thánh, thiên thần và ác quỷ.

All Souls Day được dùng để chỉ “ngày của tất cả các linh hồn” và ngày hội ấy được gọi với cái tên All Saints Day hay còn gọi là All-hallows hay All-hallowmas (với tiếng Anh trung địa thì Alholowmesse có nghĩa là All Saints’ Day). Đêm trước của ngày này trong tôn giáo của người Celt được gọi là  All-hallows Eve và cuối cùng gọi chung với cái tên: Halloween.

Các bạn thân mến, chúng ta đã nói khá dài dòng về một ngày lễ phương tây nhưng đây chưa phải là dài so với một ngày lễ có nguồn gốc xuất xứ hàng ngàn năm và với dòng lịch sử của nó chúng ta có thể tìm hiểu ngày Halloween được du nhập đến châu mỹ như thế nào và người Mỹ đã biến nó thành ngày hội cho trẻ em ra sao? Các quy cách tổ chức Halloween truyền thống và những biến tướng của nó như thế nào? Dân châu Á tổ chức Halloween có hay không? Đây lại là một câu chuyện dài dòng mà cũng không kém phần thú vị khác. Tôi hy vọng sẽ được gặp lại các bạn trong những bài viết như vậy ở lần sau.